• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَرْفٍ‌ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَرْفٍ‌: (يَعْبُدُ اللّهَ عَلى حَرْفٍ)
بر وزن «برف»، در اصل به معنى «كنار و لبۀ هر چيزى» است و به همين مناسبت، به عبادت زبانى، بدون ایمان قلبى نيز «حرف» گفته شده است.
روى سخن آیه مورد بحث، افراد ضعيف الايمان است و در توصيف اين گروه مى‌گويد: «بعضى از مردم خدا را تنها با زبان مى‌پرستند (يَعْبُدُ اَللّٰهَ عَلىٰ حَرْفٍ‌) ...» و ايمان قلبيشان ضعيف است. تعبير به (عَلىٰ حَرْفٍ‌) ممكن است اشاره به اين باشد كه ايمان آنها بيشتر بر زبانشان است و در قلبشان جز نور ضعيف بسيار كم‌رنگى از ايمان نتابيده است.
و ممكن است اشاره به اين باشد كه آنها در متن ايمان و اسلام قرار ندارند، بلكه در كنار و لبه آنند، زيرا يكى از معانى «حرف» لبۀ كوه و كناره اشياء است و مى‌دانيم كسانى كه در لبه چيزى قرار گرفته‌اند مستقر و پا بر جا نيستند و با تكان مختصرى از مسير خارج مى‌شوند، چنين است حال افراد ضعيف الايمان كه با كوچک‌ترين چيزى ايمانشان بر باد فنا مى‌رود.



به موردی از کاربرد حَرْفٍ‌ در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - حَرْفٍ‌ (آیه ۱۱ سوره حج)

(وَ مِنَ النّاسِ مَن يَعْبُدُ اللّهَ عَلى حَرْفٍ فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبينُ) «و بعضى از مردم خدا را تنها با زبان مى‌پرستند، اگر دنیا به آنها رو كند و خيرى به آنان برسد، حالت اطمینان پيدا مى‌كنند؛ اما اگر مصيبتى براى امتحان به آنها برسد، دگرگون مى‌شوند و به کفر رو مى‌آورند)؛ به اين ترتيب هم دنيا را از دست داده‌اند، و هم آخرت را؛ و اين همان خسران و زيانِ آشكار است.»

۱.۲ - حَرْفٍ‌ در المیزان و مجمع‌البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه حرف و نيز كلمه طرف و كلمه جانب به يک معنا است. و كلمه اطمينان به معناى آرامش و سكونت است و فتنه به طورى كه گفته‌اند به معناى محنت‌ يعنى امتحان است. و كلمه انقلاب به معناى برگشتن است.
اين آيه صنف ديگرى از اصناف مردم بى‌ايمان و غير [[|صالح]] را بر مى‌شمارد و آنها كسانى هستند كه خداى سبحان را مى‌پرستند اما يك طرفى نه از هر طرف، به تعبيرى: به يك فرض و تقدیر مى‌پرستند و اما بر ساير تقادير نمى‌پرستند و آن فرضى كه بر آن فرض خدا را مى‌پرستند در صورتى است كه پرستش او خير دنيا برايشان داشته باشد.

۱. حج/سوره ۲۲، آیه ۱۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۲۲۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۳۶.    
۴. حج/سوره ۲۲، آیه ۱۱.    
۵. حج/سوره ۲۲، آیه ۱۱.    
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۲۲۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌ ط-دار الکتب الاسلامیه، ج۱۴، ص۳۳.    
۸. حج/سوره ۲۲، آیه ۱۱.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۳۳.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۴۹۳.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۵۰.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۸۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۱۹.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حَرْفٍ‌ »، ص ۴۸۸.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره حج | لغات قرآن




جعبه ابزار