حَیَّة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَیَّة: (هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى) مؤنث «
حیّ» به معنى «
زنده» است. اسمى است كه بر همه اجناس و انواع مارها از افعى گرفته تا مار كبرى و مار بزرگ و مار طوقى و جز آن دلالت مى‌كند، مذكر و مؤنث است و به «
حیّات» جمع بسته شده است.
آیه مورد بحث درباره يكى از معجزات
موسی (علیه‌السلام) سخن مى‌گويد و آن تبديل شدن عصاى وى به مار عظيم است و در آيه ۱۰۷
سوره اعراف از آن تعبير به «
ثعبان» (اژدها) شده است. بدون شک، تبديل عصاى موسى به مار عظيم (يا درخشندگى خاص دست در يک لحظه كوتاه و سپس بازگشت به حال اول) يک امر عادى يا نادر و كمياب نيست، بلكه هر دو خارق عادت محسوب مى‌شود كه بدون اتكا بر يک نيروى ما فوق بشرى، يعنى
قدرت خداوند بزرگ، امكان‌پذير نيست. كسانى كه به خدا
ایمان دارند و
علم و قدرت او را بى‌پايان مى‌دانند هرگز نمى‌توانند اين امور را انكار كنند و يا مانند
مادی‌گراها به
خرافه نسبت دهند. آنچه در
معجزه مهم است آن است كه عقلا محال نباشد و در اين مورد اين امر كاملا صادق است، چرا كه هيچ دليل عقلى دلالت بر نفى امكان تبديل عصا به مار عظيم نمى‌كند.
به موردی از کاربرد
حَیَّة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى) «پس موسى آن عصا را افكند و ناگهان
اژدهايى شد كه به هر سو مى‌شتافت.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
خداى سبحان در اين آيه به موسى دستور مى‌دهد عصاى خود را از دست خود بيندازد، و او چون عصا را مى‌اندازد مى‌بيند مارى بزرگ شد، كه با چابكى و چالاكى هر چه بيشتر به راه افتاد، و چون امر غير مترقب ديد كه جماد ناگهان داراى حيات شد سخت تعجب كرد، خداى تعالى حركت آن را در آيات مورد بحث سعى ناميد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حَیَّة »، ص ۶۴۸.
