• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سائب بن یزید کندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


سائب بن یزید کِندی، محدّث و صحابی قرن اول.



کنیه‌اش را ابویزید و نسبت او را أسَدی، سُلَّمی، لَیْثی، هُذَلی و أزْدی ذکر کرده و برخی نیز او را از شمار قبیله کِنانه دانسته‌اند
[۱] یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶، چاپ علی محمد بجاوی قاهره.
[۲] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۶.    
[۳] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۱.    
[۴] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۳، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
[۵] برای سلسله نسب کامل وی رجوع کنید به تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۰۶.    
اما متداول‌ترین نسبت وی، کِندی است
[۶] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۹.    
[۷] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۲۱.    
وی به خواهرزادۀ نَمِر (نَمِر بن جبل) شهرت داشته است.
[۸] یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶.
[۹] احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۶ـ۲۷، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).



مادرش، عُلَّیه، دختر شریح حضرمی
[۱۰] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۴، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
بود و نیاکان او در دوران جاهلیت هم پیمان خاندان عبدالشمس بودند.
[۱۱] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۹.    
[۱۲] تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
پدرش، یزید بن سعید، نیز از صحابه پیامبر بود.
[۱۳] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۴، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
[۱۴] احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۷، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).

به نوشته ابن حزم
[۱۵] علی بن احمد بن حزم اندلسی، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۸، چاپ عبدالسلام محمد هارون (قاهره ۱۳۹۱).
، اجداد سائب به بنی شیطان معروف بودند و پیامبر اکرم آنان را بنی عبدالله نامید.


سائب بن یزید در سال دوم یا سوم هجرت به دنیا آمد.
[۱۶] رجوع کنید به یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶ـ ۵۷۷، چاپ علی محمد بجاوی.
[۱۷] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
وی، به گفته خودش، در سفر حجة الوداع هفت سال داشته
[۱۸] یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۷ چاپ علی محمد بجاوی.
[۱۹] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
[۲۰] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۴.    
[۲۱] که سن وی را در این هنگام، به نقلی، ده سال ذکر کرده ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
که در این صورت او در سال سوم هجری به دنیا آمده است.


بنا بر روایتی از خود وی، خاله سائب او را در کودکی به حضور پیامبر برد تا برای بهبود بیماریش دعا کند. حضرت برایش دعا کرد و بر سرش دست کشید. سپس وضو گرفت و نماز خواند و سائب به ایشان اقتدا کرد و در همین حین، خاتم نبوت را بین دو کتف پیامبر مشاهده کرد
[۲۲] محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، ج۱، ص۵۵ـ۵۶، (بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱).
[۲۳] محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، ج۷، ص۹ـ۱۰، (بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱).
[۲۴] یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۷، چاپ علی محمد بجاوی.
.


همچنین از وی نقل شده است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم در کودکی بر سر او دست کشید و از این رو، موی وسط سرش سیاه مانده بود.
[۲۵] ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۵-۱۱۶، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    



سائب بن یزید، پس از صحابه صدر اول، یکی از صاحبان فتوا در مدینه بوده است.
[۲۶] محمدبن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۸۳، چاپ احسان عباس (اختصارات).    
[۲۷] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۴۰، (چاپ اختصارات).
. وی مورد توجه عمر بن خطّاب بود، چنان که گفته‌اند در زمان عمر و پس از آن تا زمان عثمان، در مدینه قضاوت را بر عهده داشت.
[۲۸] رجوع کنید به مسعودی، التنبیه والاشراف، ص۲۹۰، (چاپ اختصارات).ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۸، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    

عمر مدتی نیز وی را، به همراه عبدالله بن عتبه بن مسعود و سلیمان بن أبی خیثمه، به سرپرستی بازار مدینه گماشت
[۲۹] یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶، چاپ علی محمد بجاوی.
[۳۰] ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۷، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
در چند خبر، به صورت مشخص، مسئولیت وی را در بازار مدینه، جمع آوری خراج ذکر کرده است.


سائب در زمان امارت معاویه در شام، به شام سفر کرد و ابن عساکر از او به عنوان یکی از کسانی که به شام آمده و با معاویه دیدار داشته، یاد کرده که نشان دهندۀ مناسبات او با خلافت اموی است.


ابن عساکر
[۳۱] ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۹، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
و ابن حجر
[۳۲] احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۸، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).
، نقل یعقوب بن سفیان را دربارۀ قتل سائب در واقعه حره بازگو کرده و آن را نادرست دانسته‌اند.


سائب از پیامبر و کسانی چون حُوَیطب بن عبدالعُزَّی، رافع بن خَدیج، سعدبن أبی وَقّاص، عثمان بن عفّان و عمربن خطّاب حدیث نقل کرده است.


از وی کسانی چون ابن شهاب زُهری، اسماعیل بن عبیدالله بن أبی مُهاجر پسرش عبدالله بن سائب روایت کرده اند.


در صحت برخی روایات سائب، به سبب سن کم او در روزگار پیامبر
[۳۳] رجوع کنید به خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایة، ص۷۲ـ ۷۶، چاپ أحمد عمر هاشم (بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵).
، تردید وجود دارد، از جمله این روایت که پیامبر در جنگ احد دو زره بر تن داشت،
[۳۴] محمدبن سعد، الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۴۶.    
زیرا جنگ احد در شوال سال سوم هجری رخ داده و سائب نیز در همین سال متولد شده است.


دربارۀ تاریخ وفات وی اختلاف هست؛ آن را از سال ۷۱ تا دهه آخر قرن اول هجری ذکر کرده‌اند.
[۳۵] الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۲، ص ۵۷۷.
[۳۶] تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
[۳۷] تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۹۱۲۲.    






• احمد بن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابه، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).
• علی بن احمد بن حزم اندلسی، جمهرة أنساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون (قاهره ۱۳۹۱).
• محمد بن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس (اختصارات).
• یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، چاپ علی محمد بجاوی قاهره.
• ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).
• محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری (بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱).
• خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایه، چاپ أحمد عمر هاشم (بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵).
• یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
• مسعودی، التنبیه والاشراف (چاپ اختصارات).
• یعقوبی، تاریخ یعقوبی (چاپ اختصارات).

 
۱. ↑ یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶، چاپ علی محمد بجاوی قاهره.
۲. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۶.    
۳. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۱.    
۴. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۳، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
۵. ↑ برای سلسله نسب کامل وی رجوع کنید به تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۰۶.    
۶. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۹.    
۷. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۲۱.    
۸. ↑ یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶.
۹. ↑ احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۶ـ۲۷، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).
۱۰. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۴، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
۱۱. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۰۹.    
۱۲. ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
۱۳. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، ج۱۰، ص۱۹۴، چاپ بشار عواد معروف (بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲).
۱۴. ↑ احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۷، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).
۱۵. ↑ علی بن احمد بن حزم اندلسی، جمهرة أنساب العرب، ص۴۲۸، چاپ عبدالسلام محمد هارون (قاهره ۱۳۹۱).
۱۶. ↑ رجوع کنید به یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶ـ ۵۷۷، چاپ علی محمد بجاوی.
۱۷. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
۱۸. ↑ یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۷ چاپ علی محمد بجاوی.
۱۹. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
۲۰. ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۴.    
۲۱. ↑ که سن وی را در این هنگام، به نقلی، ده سال ذکر کرده ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
۲۲. ↑ محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، ج۱، ص۵۵ـ۵۶، (بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱).
۲۳. ↑ محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، ج۷، ص۹ـ۱۰، (بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱).
۲۴. ↑ یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۷، چاپ علی محمد بجاوی.
۲۵. ↑ ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۵-۱۱۶، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
۲۶. ↑ محمدبن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۸۳، چاپ احسان عباس (اختصارات).    
۲۷. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۴۰، (چاپ اختصارات).
۲۸. ↑ رجوع کنید به مسعودی، التنبیه والاشراف، ص۲۹۰، (چاپ اختصارات).ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۸، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
۲۹. ↑ یوسف بن عبدالله بن محمد مشهور به ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۲، ص۵۷۶، چاپ علی محمد بجاوی.
۳۰. ↑ ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۱۷، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
۳۱. ↑ ابوالقاسم علی بن حسن معروف به ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۹، چاپ علی شیری (بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵).    
۳۲. ↑ احمدبن علی بن حجر عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۲۸، چاپ علی محمد بجاوی (بیروت۱۴۱۲/۱۹۹۲).
۳۳. ↑ رجوع کنید به خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایة، ص۷۲ـ ۷۶، چاپ أحمد عمر هاشم (بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵).
۳۴. ↑ محمدبن سعد، الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۴۶.    
۳۵. ↑ الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج ۲، ص ۵۷۷.
۳۶. ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۲.    
۳۷. ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۲۰، ص۱۱۹۱۲۲.    



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سائب بن یزید کندی»، شماره۶۴۳۵.    



جعبه ابزار