• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سوره انعام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


این سوره ششمین سوره قرآن است.از سوره های مکی و داراى ۱۶۵ آیه است.



۱- اگر در سیاق آیات این سوره ، دقت شود معلوم مى گردد كه سیاق همه واحد و همه به هم متصل و مربوطند، و خلاصه در بین آنها چیزى كه دلالت كند بر اینكه آیات آن جدا جدا نازل شده به نظر نمى رسد، و این خود دلیل بر این است كه این سوره همین طور كه هست یك مرتبه نازل شده ، و نیز بدست مى آید كه این سوره در مکه نازل گردیده ، به دلیل اینكه در همه و یا بیشتر آیات آن روى سخن با مشركین است .

۲- مفسرین و راویان حدیث هم بر این معنا اتفاق دارند، مگر در شش آیه كه از بعضى از مفسرین نقل شده كه گفته اند در مدینه نازل شده ، و آن شش ‍ آیه عبارت است از آیه (( و ما قدروا الله حق قدره )) آیه ۹۰ تا ۹۳ و آیه (( قل تعالوا اتل ما حرم ربكم علیكم )) آیه ۱۵۰ تا ۱۵۳ .

۳- بعضى هم گفته اند كه تمامى آن مكى است مگر دو آیه و آن دو عبارتند از آیه (( قل تعالوا اتل )) و آیه بعدش .

۴- بعضى دیگر گفته اند: سوره انعام تمامیش در مکه نازل شده مگر دو آیه كه در مدینه و در باره مردى از یهود كه گفته بود: (( ما انزل الله على بشر من شى ء... )) نازل شده است .

۵- عده اى دیگر گفته اند كه همه آن مكى است مگر یك آیه ، و آن آیه (( و لو اننا نزلنا الیهم الملائكة ... )) است كه در مدینه نازل شده .

----
از ائمه اهل بیت (علیهم السلام ) و همچنین از ابى و عكرمه و قتاده روایت شده كه این سوره تمامیش در مکه نازل شده است .
[۱] ترجمه تفسیر المیزان،ج۷،ص۴.    



هدف اساسى این سوره، همانند سایر سوره های مکی، دعوت به اصول سه گانه «توحید»، «نبوت» و «معاد» است، ولى بیش از همه، روى مسأله یگانه پرستى و مبارزه با شرک و بت پرستی دور مى زند، به طورى که در قسمت مهمى از آیات این سوره روى سخن به «مشرکان و بت پرستان» است، و به همین مناسبت گاهى رشته بحث به اعمال و کردار و بدعت هاى مشرکان مى کشد.

تدبر و اندیشه در آیات این سوره که آمیخته با استدلالات زنده و روشنى است، روح توحید و خدا پرستی را در انسان زنده کرده، و پایه هاى شرک را ویران مى سازد، و شاید به خاطر همین به هم پیوستگى معنوى و اولویت مسأله توحید بر سایر مسائل بوده، که همه آیات آن یک جا نازل گردیده است.
و نیز به خاطر همین موضوع است که در روایاتى که پیرامون فضیلت این سوره نازل شده کراراً مى خوانیم سوره «انعام» را هفتاد هزار فرشته، به هنگام نزول بدرقه کردند، و کسى که آن را بخواند (و در پرتو آن روح و جانش از سرچشمه توحید سیراب گردد) تمام آن فرشتگان براى او آمرزش مى طلبند!
[۲] «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحات ۵ و ۶، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۶ به بعد، چاپ آل البیت ـ «بحار الانوار»، جلد ۸۹، صفحات ۲۷۴ و ۲۷۵ ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق ـ


دقت در آیات این سوره، مى تواند روح نفاق و پراکندگى را از میان مسلمانان برچیند، گوش ها را شنوا، چشم ها را بینا و دل ها را دانا سازد.
[۳] آیة الله مکارم شیرازی،تفسیر نونه،ج۵،ص۱۴۳.    



در فضیلت تلاوت سوره «انعام» روایات بسیارى رسیده که تعدادى از آنها را نقل مى کنیم
[۴] آیة الله مکارم شیرازی،تفسیر نمونه،ج۵.    
:

۱ ـ «ابی بن کعب» از پیامبر(صلى الله علیه وآله) چنین نقل مى کند: سوره «انعام»، یکباره بر من نازل شد. هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه مى کردند، در حالى که شعار تسبیح و حمد خداوند بر زبان آنان جارى بود. کسى که آن را قرائت کند آن هفتاد هزار فرشته، به عدد هر آیه اى از این سوره، هر روز و شب بر او درود مى فرستند.
[۵] «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۸، چاپ آل البیت ـ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۵، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق ـ «درّ المنثور»، جلد ۳، صفحه ۳، دار المعرفة، مطبعة الفتح جدة، طبع اول، ۱۳۶۵ هـ ق ـ «فتح القدیر»، جلد ۲، صفحه ۹۷، عالم الکتب.


۲ ـ «جابر بن عبداللّه انصاری» از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند: کسى که سه آیه اول سوره «انعام» تا «وَ یَعْلَمُ ما تَکْسِبُونَ» را تلاوت کند، خداوند چهل هزار فرشته را موکّل او مى کند که ثواب عبادتى همانند عبادت آنها را تا روز قیامت براى او بنویسند...
[۶] «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۸، چاپ آل البیت ـ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۵، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق.


۳ ـ «ابو بصیر» از امام صادق(علیه السلام) نقل مى کند: سوره «انعام» یک باره نازل شده، هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه مى کردند و احترام و تعظیم مى نمودند; چرا که در هفتاد موضع آن نام خ دا آمده است، اگر مردم فضیلتى که در قرائت آن است را مى دانستند، هرگز آن را ترک نمى کردند.

سپس اضافه فرمود: کسى که حاجتى نزد خداوند داشته باشد و بخواهد به اجابت برسد، مى بایست چهار رکعت نماز بخواند با سوره حمد و انعام و پس از قرائت نماز بگوید:

«یا کَرِیمُ، یا کَرِیمُ، یا کَرِیمُ، یا عَظِیمُ، یا عَظِیمُ، یا عَظِیمُ، یا أَعْظَمُ مِنْ کُلِّ عَظِیم، یا سَمِیعَ الدُّعاءِ، یا مَنْ لا تُغَیِّرُهُ الأَیّامُ وَ اللَّیالِی، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ ارْحَمْ ضَعْفِی وَ فَقْرِی وَ فاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی فَإِنَّکَ أَعْلَمُ بِها مِنِّی وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِحاجَتِی، یا مَنْ رَحِمَ الشَّیْخَ یَعْقُوبَ حِینَ رَدَّ عَلَیْهِ یُوسُفَ قُرَّةَ عَیْنِهِ، یا مَنْ رَحِمَ أَیُّوبَ بَعْدَ طُولِ بَلائِهِ، یا مَنْ رَحِمَ مُحَمَّداً وَ مِنَ الْیُتْمِ آواهُ وَ نَصَرَهُ عَلى جَبابِرَةِ قُرَیْش وَ طَواغِیتِها وَ أَمْکَنَهُ مِنْهُمْ، یا مُغِیثُ، یا مُغِیثُ، یا مُغِیثُ».

این را مرتباً تکرار مى کنى به کسى که جان من در اختیار اوست سوگند! اگر خدا را این چنین بخوانى، سپس هر حاجتى دارى از خدا طلب کنى، خداوند همه آنها را به تو خواهد داد!
[۷] «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۶، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «وسائل الشیعه»، جلد ۸، صفحه ۱۳۳، چاپ آل البیت ـ «بحار الانوار»، جلد ۸۸، صفحه ۳۴۸ ـ تفسیر «عیاشى»، جلد ۱، صفحه ۳۵۳، چاپخانه علمیه تهران، ۱۳۸۰ هـ ق.


 
۱. ↑ ترجمه تفسیر المیزان،ج۷،ص۴.    
۲. ↑ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحات ۵ و ۶، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۶ به بعد، چاپ آل البیت ـ «بحار الانوار»، جلد ۸۹، صفحات ۲۷۴ و ۲۷۵ ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق ـ
۳. ↑ آیة الله مکارم شیرازی،تفسیر نونه،ج۵،ص۱۴۳.    
۴. ↑ آیة الله مکارم شیرازی،تفسیر نمونه،ج۵.    
۵. ↑ «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۸، چاپ آل البیت ـ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۵، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق ـ «درّ المنثور»، جلد ۳، صفحه ۳، دار المعرفة، مطبعة الفتح جدة، طبع اول، ۱۳۶۵ هـ ق ـ «فتح القدیر»، جلد ۲، صفحه ۹۷، عالم الکتب.
۶. ↑ «مستدرک»، جلد ۴، صفحه ۲۹۸، چاپ آل البیت ـ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۵، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «نور الثقلین»، جلد ۱، صفحه ۶۹۶، مؤسسه اسماعیلیان، طبع چهارم، ۱۴۱۲ هـ ق.
۷. ↑ «مجمع البیان»، جلد ۴، صفحه ۶، ابتداى سوره انعام، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، طبع اول، ۱۴۱۵ هـ ق ـ «وسائل الشیعه»، جلد ۸، صفحه ۱۳۳، چاپ آل البیت ـ «بحار الانوار»، جلد ۸۸، صفحه ۳۴۸ ـ تفسیر «عیاشى»، جلد ۱، صفحه ۳۵۳، چاپخانه علمیه تهران، ۱۳۸۰ هـ ق.
جعبه ابزار