شیخ‌عمار بن محمد بدلیسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بِدْلیسی، شیخ عمّار، (یا
بدلیسی) عمار بن محمّد بن مَطَر بن سحاب، از
مشایخ سلسله سهروردیه در قرن ششم است.
معصومعلیشاه او را شیخ عمار بن یاسر
اَنْدُلُسی معرفی می‌کند.
بدلیسی از کردهای
بدلیس، قصبه‌ای نزدیک اَخلاط (از نواحی ارمنیه
ترکیه)، و مرید ابوالنجیب عبدالقاهر سهروردی (متوفی ۵۶۳) بود.
تاریخ ولادت او در
منابع ذکر نشده است.
درباره تاریخ وفات
بدلیسی نظریات متفاوتی وجود دارد.
شیروانی
وفاتش را در زمان
حکومت مستنصر عبّاسی می‌داند، در حالی که خوانساری
تاریخ ۵۸۲ را ذکر می‌کند.
بدلیسی در
بدلیس به خاک سپرده شد.
یکی از منسوبان
بدلیسی که نَسَب
طریقت خود را به او می‌رساند حسام الدین علی (متوفی ۹۰۰)، عارف
بدلیسی است که تفسیری عرفانی بر
قرآن به نام جامع التنزیل و التأویل دارد.
به نوشته
جامی یکی از مریدان برجسته
بدلیسی، ابوالجَنّاب احمد بن عمر بن محمد خوفی، ملقّب به نجم الدین کبری (۵۴۰ ـ ۶۱۸)، بود که به همت شیخ عمار دروازه های فتوحات غیبی بر وی گشاده شد.
درباره انتساب نجم الدین به
بدلیسی، مشهور است که نجم الدین از
بدلیسی «خرقه تبرّک» گرفته است، یعنی شیخ عمار «پیر صحبت» نجم الدین بوده و خرقه اصلی (ارادت) را اسماعیل قصری (متوفی ۶۰۶) به نجم الدین بخشیده است.
بنابراین، گفته معصومعلیشاه
درباره ارتباط سلسله کبرویّه با سهروردیه از طریق شیخ عمار
بدلیسی بدون سند است.
به گفته نوربخش قهستانی مؤلف سلسله الاولیاء،
بدلیسی کتاب‌هایی درباره علوم اولیا، احوال و مکاشفات دارد.
علاءالدوله سمنانی (متوفی ۷۳۶) نیز درباره یکی از رسایل
بدلیسی می‌گوید: «جهت خلوتیان ذاکر» نوشته شده است.
از
بدلیسی دو اثر به
زبان عربی به جا مانده است: بهجة الطائفة بالله العارفة (=بهجة الطائفة العارفة بالله) (نسخه برلین، ۲۸۴۲)، در موضوعات مختلف عرفانی؛ صَوْم القلب (نسخه برلین، ۳۱۳۳) در چگونگی تصفیه روح انسان.
(۱) ابن کربلائی، روضات الجنان و جنات الجنان، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ـ۱۳۴۹ ش.
(۲) شرف الدین بن شمس الدین
بدلیسی، شرفنامه: تاریخ مفصل کردستان، چاپ محمد عباسی، چاپ افست تهران ۱۳۴۳ ش.
(۳) عبدالرحمن بن احمد جامی، نفحات الانس من حضرات القدس، چاپ مهدی توحیدی پور، تهران (تاریخ مقدمه ۱۳۳۶ ش).
(۴) محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ترجمه، مقدمه، اضافات بقلم محمد باقر ساعدی خراسانی، تهران ۱۳۵۵ـ۱۳۶۰ ش.
(۵) زین العابدین بن اسکندر شیروانی، ریاض السیاحه، چاپ اصغر حامد ربانی، مقدمه حسین بدرالدین، تهران (تاریخ مقدمه ۱۳۶۱ ش).
(۶) احمد بن محمد علاءالدوله سمنانی، مصنفات فارسی، چاپ نجیب مایل هروی، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۷) بابامردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد، تهران ۱۳۶۴ ش.
(۸) محمد معصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقایق، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران (تاریخ مقدمه ۱۳۱۸).
(۹) احمد بن عمر نجم الدین کبری، فوائح الجمال و فواتح الجلال، ترجمه محمد باقر ساعدی خراسانی، چاپ حسین حیدرخانی مشتاقعلی، تهران ۱۳۶۸ ش.
(۱۰) محمد بن عبدالله نوربخش قهستانی، سلسله الاولیاء، در جشن نامه هانری کر بن، زیر نظر حسین نصر، تهران ۱۳۵۶ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدلیسی»، شماره۷۸۶.
