عال (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عال:
(إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الْأَرْضِ) عال: اسم فاعل به معنى «مستكبر و برترى طلب» و از مادّه «علوّ» است و اين واژه، با صفات استكبار و ظلم مترادف و به صورت مذمّت ياد شده است.
چنان كه در آيه مورد بحث مى‌خوانيم:
«...فرعون برترى‌جويى (و طغيان) در زمين داشت و او از اسرافكاران بود.»
در آيه ۴۶
سوره مومنون، آنجا كه خداوند، موسى و برادرش هارون را با دلايل روشن به سوى فرعون و اطرافيان اشرافى او مى‌فرستد، مى‌خوانيم:
«...اما آن‌ها استكبار كردند و اصولا مردمى برترى جو بودند.»
(فاسْتَكْبَروا وَ كانوا قَوْماً عالينَ) تفاوت جمله
(اسْتَكْبَروا) با جمله
(كانوا قَوْماً عالينَ) ممكن است از اين نظر باشد كه جمله نخست، اشاره به استكبار آن‌ها در برابر دعوت موسى است و جمله دوم اشاره به اين است كه استكبار هميشه جزء برنامه آن‌ها و بافت فكر و روحشان بود.
اين احتمال نيز وجود دارد كه اوّلى اشاره به استكبار آن‌ها و دومى اشاره به اين باشد كه آن‌ها از قدرت و زندگى برترى برخوردار بودند و همين عامل مهمّ استكبارشان بود.
به موردی از کاربرد
عال در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَما آمَنَ لِموسَى إِلاّ ذُرِّيَّةٌ مِّن قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِّن فِرْعَوْنَ وَ مَلَئِهِمْ أَن يَفْتِنَهُمْ وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفينَ) (در آغاز، هيچ كس به موسى ايمان نياورد، مگر گروهى از فرزندان قوم او؛ آن هم با ترس از فرعون و اطرافيانش، مبادا آن‌ها را شكنجه كنند؛ زيرا فرعون، برترى‌جويى در زمين داشت و از اسرافكاران بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
منظور از جمله
(وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فی الْأَرْضِ) اين است كه اين ترس را داشتند و ظرف هم چنين ظرفى بود كه فرعون تسمه از پشت همه كشيده بود و در ظلم و تفرعن از حد گذشته بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عال»، ج۳، ص۲۲۹-۲۳۰.
