علانیة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علانیة:
(اَلَّذينَ يُنْفِقونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ) علانیة: در اصل به معنى «آشكار يا آشكارايى» و ضد پنهانى است.
اين آيه درباره انفاق است، خواه به هر شكل و صورتى كه باشد، مى‌فرمايد:
«كسانى كه اموال خود را به هنگام شب و روز، پنهان و آشكار، انفاق مى‌كنند مزدشان نزد پروردگارشان است... .»
در احاديث بسيارى آمده است كه «اين آيه درباره على (ع) نازل شده است، زيرا آن حضرت درهمى در شب و درهمى در روز و درهمى آشكارا و درهمى در نهان انفاق كرد»
ولى طبق معمول قرآن، آيه يک حكم كلى را درباره چگونگى و طرز انفاق و كيفيات مختلف آن شرح مى‌دهد و وظيفه انفاق‌كنندگان را مشخص مى‌سازد كه بايد از نظر آشكار بودن و پنهان بودن مراعات جنبه‌هاى اخلاقى و اجتماعى و حيثيت شخصى را كه به او انفاق مى‌كنند، بنمايند؛ يعنى در آنجا كه انفاق به نيازمندان موجبى براى اظهار ندارد، به منظور حفظ آبروى آن‌ها و خلوص بيش‌تر به طور مخفى انفاق كنند و در آنجا كه پاى مصالح ديگرى (همانند تعظيم شعائر مذهبى و تشويق و ترغيب ديگران) در كار باشد و هتک احترام مسلمانى نشود، آشكارا انفاق كنند.
به موردی از کاربرد
علانیة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذينَ يُنفِقونَ أَمْوالَهُم بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنونَ) (كسانى كه اموال خود را، شب يا روز، پنهان يا آشكار، انفاق مى‌كنند، مزدشان نزد پروردگارشان محفوظ است؛ نه ترسى بر آن‌هاست و نه اندوهگين مى‌شوند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(الَّذينَ يُنْفِقونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ ...) دو كلمه سر و علانيه دو معناى متقابل به هم دارند و اين دو كلمه حال از جمله: ينفقون است و تقدير كلام اين است كه: آن‌هايى كه اموال خود را در شب و روز انفاق مى‌كنند در حالى كه گاهى انفاق خود را پنهان داشته و گاهى آن را اظهار مى‌دارند ... و اگر همه احوال انفاق را ذكر كرده براى اين بود كه بفهماند انفاق‌گران نسبت به عمل خود اهتمام دارند و همواره و در شب و روز و خلوت و جلوت مى‌خواهند ثواب انفاق را دريابند و حواسشان جمع اين است كه همواره رضاى خدا را به دست آورند و لذا مى‌بينيم خداى سبحان در آخر اين آيات با زبان مهربانى و لطف به ايشان، وعده‌اى نيكو داده و مى‌فرمايد:
(فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ)
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «علانیة»، ج۳، ص۲۲۷-۲۲۸.
