عَجوز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَجوز:
(قالَتْ يا وَيْلَتى أَ أَلِدُ وَ أَنا عَجوزٌ) عَجوز: به معنى«پير و سالخورده» (ناتوان) است و به
«عُجُز» و
«عجائز» جمع بسته شده است.
در اين آيه همسر ابراهيم «ساره» كه با توجه به سن زياد خود و همسرش سخت از دارا شدن فرزند مأيوس و نوميد بود، با لحن تعجب‌آميزى گفت:
«اى واى بر من! آيا من فرزند مى‌آورم در حالى كه پير زنم (وَ أَنا عَجوزٌ) و اين شوهرم پير مردى است، اين راستى چيز عجيبى است.»
او حق داشت تعجب كند زيرا اولاً طبق آيه ۲۹ سوره ذاريات در جوانى زن عقيمى بود و در آن روز كه اين مژده را به او دادند طبق گفت مفسران و سفر تكوين تورات، نود سال يا بيش‌تر داشت و همسرش ابراهيم حدود يک صد سال يا بيش‌تر.
به مواردی از کاربرد
عَجوز در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَتْ يا وَيْلَتَى أَأَلِدُ وَ أَناْ عَجوزٌ وَ هَذا بَعْلِی شَيْخًا إِنَّ هَذا لَشَيْءٌ عَجيبٌ) (گفت: «اى واى بر من! آيا من فرزند مى‌آورم در حالى كه پيرزنم و اين شوهرم پيرمردى است؟! اين راستى چيز عجيبى است!»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه عجوز به معناى سالخوردگى زنان است و اينكه همسر ابراهيم (ع) گفت:
(يا وَيْلَتى أَ أَلِدُ ...) گفتارش در مورد تعجب و تحسر بوده، چون وقتى بشارت ملائكه را شنيده آن حالتى كه يک پيرزن نازا از همسر پيرمردش باردار شده و دارد بچه‌اش را مى‌زايد در نظرش مجسم شده و معلوم است كه چنين پيشامدى سابقه نداشته و قهرا امرى شگفت‌آور خواهد بود، علاوه بر اين، از نظر افكار عمومى مردم نيز وضعى ننگ‌آور و زشت است و خنده و تمسخر مردم را برمى‌انگيزد و چنين چيزى مايه رسوايى است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَجوز»، ج۳، ص۱۰۲-۱۰۳.
