عُلیا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُلیا:
(وَ كَلِمَةُ اللّٰهِ هِیَ الْعُلْيا) عُلیا: مؤنث «اعلى» به معنى «بلندتر» و نيز به معنى «بالا و بلند و جاى بلند» و برخلاف «سفلى» است.
آيه مورد بحث ناظر بر كيفيت عزيمت پيامبر (ص) از مكّه به مدينه و پناهنده شدن آن حضرت به «غار ثور» بر اثر هجوم دشمنان و كفار است كه خداوند به وسيله نيروهاى غيبى آن حضرت را در اين سفر پرخوف و خطر محافظت مى‌كند و در پايان آيه مى‌فرمايد:
«...سرانجام برنامه و گفتار و هدف كفار را پايين قرار داد و برنامه و گفتار الهى در بالا قرار گرفت...»
(وَ كَلِمَةُ اللّٰهِ هیَ الْعُلْيا) اشاره به اين كه توطئه‌هاى مشركان و دشمنان درهم شكست، آيين خرافى‌شان در هم پيچيده شد و نور خدا همه جا آشكار گشت و پيروزى در تمام جهات نصيب پيامبر اسلام (ص) شد.
به موردی از کاربرد
عُلیا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِلاّ تَنصُروهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذينَ كَفَرواْ ثانیَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فی الْغارِ إِذْ يَقولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللّهَ مَعَنا فَأَنزَلَ اللّهُ سَكينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنودٍ لَّمْ تَرَوْها وَ جَعَلَ كَلِمَةَ الَّذينَ كَفَرواْ السُّفْلَى وَ كَلِمَةُ اللّهِ هیَ الْعُلْيا وَ اللّهُ عَزيزٌ حَكيمٌ) (اگر او (پيامبر) را يارى نكنيد، خداوند او را در سخت‌ترين لحظات يارى كرد؛ آن هنگام كه كافران او را از مكّه بيرون كردند، در حالى كه يكى از دو نفر بود و يک نفر بيش‌تر همراه نداشت؛ در آن هنگام كه آن دو در غار بودند و او به همسفر خود مى‌گفت: «غم مخور، خدا با ماست.» آنگاه، خداوند، آرامش خود را بر او فرستاد و با لشكرهايى كه مشاهده نمى‌كرديد، او را تأييد نمود و گفتار و خواسته كافران را پايين‌تر قرار داد و آن‌ها را با شكست مواجه ساخت و تنها سخن خدا و آيين او، برتر و پيروز است و خداوند توانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
منظور از كلمه در جمله
(وَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْيا) آن وعده‌اى است كه خداوند به رسول گرامى‌اش داده بود كه دين او را يارى نموده بر همه اديان غلبه مى‌دهد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عُلیا»، ج۳، ص۲۳۰-۲۳۱.
