غایت (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غایت، آنچه
نهایت حکم،
موضوع و یا متعلق به آن محدود شده است.
غایت به معنای نخست، مانند «کعبین» که درآیه شریفه «... وَأرجُلَکُم الی الکَعْبَین»
موضوع حکم ؛ یعنی «أرجُلَکُم» مقید به آن شده است. به موضوع یا متعلق و یا حکم مقیّد به غایت «مُغَیّا» گفته می‌شود.
از آن در
اصول فقه بحث کرده‌اند.
اصولیان در باره غایت از دو حیث بحث کرده‌اند:
نخست؛ اینکه آیا غایت مطلقا حکم مغیا را دارد یا در صورت وجود قرینه یا در جایی که غایت از جنس مغیا باشد؛ یا
تفصیل بین
ادات غایت و اینکه اگر ادات غایت «حتی» باشد، غایت داخل در مغیّا است؛ اما اگر «الی» باشد داخل نیست و یا
ضابطه خاصی وجود ندارد و تنها با وجود
قراین می‌توان تشخیص داد که غایت داخل در مغیّا و یا خارج از آن است و با نبود قراین، به اصول عملی مراجعه می‌شود؟ مسئله اختلافی است.
برخی گفته‌اند: این اختلاف نظرها در فرضی است که غایت، غایت موضوع یا متعلق آن باشد، نه غایت حکم.
دوم؛ اینکه آیا مفاد تقیید به غایت قطع نظر از قراین و شواهد انتفای حکم از پس از غایت است یا نه؟
از معنای دوم غایت در
فقه ، در بابهای
طهارت ،
صلات و بعضی
ابواب عقود ، همچون
بیع و
اجاره سخن گفته‌اند.
آیا در
صحّت وضو قصد غایتی که به جهت آن امر به وضو شده، شرط است یا نه؟ مسئله اختلافی است.
مسافری‌که غایت سفرش حرام باشد، مانند
سفر برای دزدی، نمازش تمام است و باید روزه‌اش را بگیرد.
فروختن یا اجاره دادن چیزی با
هدف استفاده
حرام از آن، مانند فروختن
انگور یا اجاره دادن
مغازه برای تولید
شراب ، حرام است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۵۳۲، برگرفته از مقاله «غایت».
