• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فضایل اولیاءالله (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قرآن براى اولیاء اللّه، ويژگيهاى گوناگونى برشمرده است. مجموع اين ويژگيها از مختصات اولياءاللّه است، بنابراين وجود برخى از آنها در غير ايشان نيز امكان‌پذير است.


در دل اولیای الهی هیچ گونه خوف و حزنی از غیر خدا نیست: «الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون».
[۱] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
انسان از چیزی که ممکن است به او آسیبی برساند می‌هراسد و برای از دست دادن چیزی که آن را دوست دارد یا تحقق چیزی که آن را نمی‌پسندد اندوهگین می‌شود و این در صورتی است که برای خود نسبت به چیزی که برای آن می‌ترسد یا برای از دست دادن آن اندوهگین می‌شود، مالکیت یا حقی قائل باشد، لیکن اولیاء الله به سبب بهره مندی از توحید کامل، خداوند را مالک مطلق همه چیز می‌دانند، به گونه‌ای که هیچ کس در مالکیت چیزی شریک خداوند نیست، بنابراین، اولیای الهی برای خود نسبت به چیزی مالکیت یا حقی قائل نیستند تا بر اثر آن بترسند یا اندوهگین شوند.
[۲] المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰-۹۱.    
گفته شده: لازمه ترسیدن از چیزی یا اندوهگین شدن برای چیزی، تصور آن چیز است. در حالی که اولیاء الله به سبب استغراق در نور جلال الهی از غیر خدا غافل‌اند، بنابراین وجود ترس و اندوه در آنها غیر ممکن است.
[۳] التفسیرالکبیر، فخر رازی، ج۱۷، ص۱۲۶.
[۴] نمونه، مکارم شیرازی، ج۸، ص۳۳۴.    
برخی نیز گفته‌اند: چون اولیاء الله در ذات الهی فانی گشته‌اند، دیگر برای آنها غایتی بالاتر از آنچه بدان رسیده‌اند وجود ندارد تا بر اثر آن بترسند یا اندوهگین شوند.
[۵] روح البیان، اسماعیل حقی، ج۴، ص۵۹-۶۰.    
برخی از مفسران نبودن ترس و اندوه در اولیاء الله را مربوط به آخرت دانسته‌اند
[۶] مجمع البیان، طبرسی، ج۵، ص۲۰۵.    
[۷] روح البیان، اسماعیل حقی، ج۴، ص۵۸.    

[۸] روح المعانی، آلوسی، مج ۷، ج۱۱، ص۲۱۵.
؛ ولی آیه ۶۲ سوره یونس مطلق است و دنیا را نیز شامل می‌شود و مقید کردن آن به آخرت هیچ دلیلی ندارد.
[۹] المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰.    
بر اساس آیات دیگری، اولیاء الله از پروردگار می‌ترسند؛ مانند: «انا نخاف من ربنا»
[۱۰] انسان/سوره۷۶، آیه۱۰.    
و «انما یخشی الله من عباده العلمـؤا»،
[۱۱] فاطر/سوره۳۵، آیه۲۸.    
بنابراین نبودن ترس در ایشان نسبت به غیر خداست؛ اما ترس از خدا از صفات اولیاء الله است، چنان که اندوه برای از دست دادن کرامت الهی نیز از ویژگیهای آنان است.
[۱۲] المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰.    
نبودن ترس و اندوه از غیر خداوند در اولیاء الله باعث می‌شود که امنیت و آرامش واقعی بر وجود آنها حکمفرما شود.
[۱۳] نمونه، مکارم شیرازی، ج۸، ص۳۳۴.    


قرآن خطاب به یهودیان می‌گوید: اگر گمان می‌کنید تنها شما اولیای الهی هستید پس آرزوی مرگ کنید، اگر در این ادعا صادقید: «قل یـایها الذین هادوا ان زعمتم انکم اولیاء لله من دون الناس فتمنوا الموت ان کنتم صـدقین».
[۱۴] جمعه/سوره۶۲، آیه۶.    
یهودیان ادعا داشتند که فرزندان و دوستان خدا بود،
[۱۵] مائده/سوره۵، آیه۱۸.    
جهان آخرت ویژه آنهاست
[۱۶] بقره/سوره۲، آیه۹۴.    
و هیچ کس وارد بهشت نمی‌شود، مگر آنکه یهودی باشد،
[۱۷] بقره/سوره۲، آیه۱۱۱.    
بنابراین اگر یهودیان در این ادعای خود راستگو بودند باید آرزوی مرگ می‌کردند، زیرا انسان اگر ولی کسی باشد ملاقات با او را دوست دارد و کسی که یقین دارد ولی خدا بوده، بهشت مخصوص اوست و بین او و رسیدن به لقای الهی و بهشت کرامت چیزی جز مرگ فاصله نیست، آرزوی مرگ می‌کند.
[۱۸] المیزان، علامه طباطبایی، ج‌۱۹، ص‌۲۶۷.    
امیرمؤمنان، علی علیه‌السّلام فرموده است: به خدا سوگند انس علی بن ابی طالب به مرگ بیشتر از انس طفل به سینه مادر خویش است.
[۱۹] نهج البلاغه، دشتی، خطبه ۵، ص۱۲.    
در روایت دیگری نیز آمده است که اولیاء الله آرزوی مرگ دارند.
[۲۰] تفسیر قمی، ج۲، ص۳۸۰.
[۲۱] بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۱۳، ص۳۴۰.    


ایمان، از علایم اولیاءالله است.
الا ان اولیآء الله... • الذین ءامنوا...(برداشت بر این اساس است که «الذین آمنوا» صفت «اولیاءالله» باشد.)
[۲۲] مجمع البیان، طبرسی، ج۵، ص۲۰۵.    
[۲۳] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
[۲۴] یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    

ایمان، زمینه ساز برخورداری اولیاءالله از بشارت‌های الهی می باشد. الا ان اولیآء الله... • الذین ءامنوا... لهم البشری...
[۲۵] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    
با توجه به نفی هرگونه ترس و اندوهی از اولیاء الله استفاده می‌شود که ایمان آنان آن مرتبه از ایمان است که آنها را به عبودیت و مملوکیت محض می‌رساند، به گونه‌ای که درمی یابند مالکیت ویژه خداست و آنها نمی‌توانند مالک چیزی باشند تا برای آن ترسیده یا از فقدان آن اندوهگین شوند.
[۲۶] المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۸۹ - ۹۰.    


پرهیزکاری، از نشانه‌های اولیاءالله می باشد.الا ان اولیآء الله... • الذین ءامنوا وکانوا یتقون.
[۲۷] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
[۲۸] یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    

تقوا، زمینه ساز برخورداری اولیاءالله از بشارت‌های الهی است. الا ان اولیآء الله... • الذین ءامنوا وکانوا یتقون• لهم البشری...
[۲۹] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    

رعایت مستمر تقوای الهی، زمینه ساز رسیدن به مقام ولی اللهی می شود. الا ان اولیآء الله لا خوف علیهم ولا هم یحزنون• الذین ءامنوا وکانوا یتقون.
[۳۰] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
[۳۱] یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    

برخی گفته‌اند: تقوا سه مرتبه دارد: دوری از شرک، اجتناب از هرگونه گناه و معصیتی، اعم از فعل و ترک، و تبتل و انقطاع کامل به خدا و دوری از هر چیزی که باطن انسان را از خدا بازدارد و مقصود از تقوا در آیه فوق مرتبه سوم است. البته این مرتبه شامل دو مرتبه پیش از خود نیز می‌شود.
[۳۲] روح البیان، اسماعیل حقیج۴، ص۵۹.    

برخی مراد از ایمان در این آیه را کمال حال قوه نظریه و مراد از تقوا را کمال حال قوه عملیه دانسته‌اند.
[۳۳] التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۱۷، ص۱۲۵.


رستگاری بزرگ اولیای خدا، در پرتو ایمان و تقوا، فضیلتی برای آنان به شمار می آید.
الا ان اولیآء الله لا خوف علیهم ولا هم یحزنون• الذین ءامنوا وکانوا یتقون• لهم البشری فی الحیوة الدنیا وفی الاخرة لاتبدیل لکلمـت الله ذلک هو الفوز العظیم.
[۳۴] یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    


افزون بر قرآن، در روایات نیز به برخی از ویژگیهای اولیاء الله اشاره شده است؛ مانند اینکه دیدار آنان انسان را به یاد خدا می‌اندازد و دوستی آنان با دیگران برای خدا و دشمنیشان نیز برای خداست، مساجد را با ذکر خدا آباد می‌کنند، به مردم خوبی می‌آموزند و آنان را به اطاعت خدا فرا می‌خوانند، در آخرت انبیا و شهدا به مقام آنان غبطه می‌خورند و...
[۳۵] الدرالمنثور، سیوطی، ج۴، ص۳۷۰-۳۷۳.    


۱. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
۲. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰-۹۱.    
۳. ↑ التفسیرالکبیر، فخر رازی، ج۱۷، ص۱۲۶.
۴. ↑ نمونه، مکارم شیرازی، ج۸، ص۳۳۴.    
۵. ↑ روح البیان، اسماعیل حقی، ج۴، ص۵۹-۶۰.    
۶. ↑ مجمع البیان، طبرسی، ج۵، ص۲۰۵.    
۷. ↑ روح البیان، اسماعیل حقی، ج۴، ص۵۸.    
۸. ↑ روح المعانی، آلوسی، مج ۷، ج۱۱، ص۲۱۵.
۹. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰.    
۱۰. ↑ انسان/سوره۷۶، آیه۱۰.    
۱۱. ↑ فاطر/سوره۳۵، آیه۲۸.    
۱۲. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۹۰.    
۱۳. ↑ نمونه، مکارم شیرازی، ج۸، ص۳۳۴.    
۱۴. ↑ جمعه/سوره۶۲، آیه۶.    
۱۵. ↑ مائده/سوره۵، آیه۱۸.    
۱۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۹۴.    
۱۷. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۱۱.    
۱۸. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج‌۱۹، ص‌۲۶۷.    
۱۹. ↑ نهج البلاغه، دشتی، خطبه ۵، ص۱۲.    
۲۰. ↑ تفسیر قمی، ج۲، ص۳۸۰.
۲۱. ↑ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۱۳، ص۳۴۰.    
۲۲. ↑ مجمع البیان، طبرسی، ج۵، ص۲۰۵.    
۲۳. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
۲۴. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    
۲۵. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    
۲۶. ↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۰، ص۸۹ - ۹۰.    
۲۷. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
۲۸. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    
۲۹. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    
۳۰. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲.    
۳۱. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۳.    
۳۲. ↑ روح البیان، اسماعیل حقیج۴، ص۵۹.    
۳۳. ↑ التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۱۷، ص۱۲۵.
۳۴. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ - ۶۴.    
۳۵. ↑ الدرالمنثور، سیوطی، ج۴، ص۳۷۰-۳۷۳.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «فضایل اولیاءالله».    



جعبه ابزار