معذرت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعْذِرَت:
(يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظّٰالِمينَ مَعْذِرَتُهُمْ) مَعْذِرَت: به معنى «عذرخواهى و پوزش» و جمع آن
«معاذر» است و از مادّه
«عذر» به معنى طلب عفو كردن از گناه گرفته شده است.
در اين آيه به تعبير تازه‌اى درباره روز قيامت برخورد مى‌كنيم كه آن روز روز رسوايى و بدبختى كافران و ظالمان است، مى‌فرمايد:
«همان روزى كه عذرخواهى ظالمان سودى نمى‌بخشد و لعنت خدا مخصوص آن‌هاست و خانه و جايگاه بد نيز به آن‌ها تعلّق دارد.»
از يكسو عذرخواهى آن‌ها در برابر گواهان به جايى نمى‌رسد و رسوايى در آن محضر بزرگ دامانشان را مى‌گيرد. از سوى ديگر از رحمت خدا دورند و لعنت كه همان بعد معنوى از رحمت است گريبان‌گيرشان مى‌شود و از سوى سوم از نظر جسمانى نيز در شكنجه و عذابند و در بدترين جايگاه در آتش دوزخ.
به موردی از کاربرد
مَعْذِرَت در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَوْمَ لا يَنفَعُ الظّالِمينَ مَعْذِرَتُهُمْ وَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدّارِ) (روزى كه عذرخواهى ستمكاران سودى به حالشان نمى‌بخشد و لعنت و دورى از رحمت الهى و جايگاه بد براى آنان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
ظاهر اينكه مصدر را بر فاعل آن اضافه كرده و فرموده معذرتهم -معذرتشان و نفرموده: ان يعتذروا- اينكه عذر بخواهند، اين است كه در آن روز به نوعى معذرت خواهند خواست و اما اينكه در سوره مرسلات فرموده
(هذا يَوْمُ لا يَنْطِقونَ وَ لا يؤْذَنُ لَهُمْ فَيَعْتَذِرونَ) مربوط به بعضى از مراحل روز قيامت است و بايد آن را اين طور معنا كنيم، براى اينكه آيات ديگرى هست كه دلالت مى‌كند بر اينكه روز قيامت مردم تا اندازه‌اى حرف مى‌زنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معذرت»، ج۳، ص۱۳۲-۱۳۳.
