مُتَحَیِّزا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُتَحَیِّزا: (مُتَحَيِّزًا إِلى فِئَةٍ) از «
تحيّز» و در اصل از مادّه «
حوز» (بر وزن موز) به معنى «
جمع آوردن، به هم پيوستن يا ملحق شدن» است (تحيّز اليه: به او متمايل شد، پيوست و ملحق شد).
آیه مورد بحث مجازات دردناک فراركنندگان از ميدان
جهاد را با ذكر استثناهاى آن شرح مى‌دهد. يكى از آنها، تعبير به
(مُتَحَرِّفًا لِّقِتالٍ) شده كه «
تحرّف» به معنى «
كناره‌گيرى از وسط به اطراف» است و منظور از اين جمله اين است كه جنگجويان به عنوان يك تاكتيک جنگى از برابر دشمن بگريزند و به كنارى بروند كه او را به دنبال خود بكشانند و ناگهان ضربه غافلگيرانه را بر پيكر او وارد سازند. شكل دوم از صورت استثناء، جمله
(مُتَحَيِّزاً إِلىٰ فِئَةٍ) است كه با توجه به معنى «
تحيّز»، به اين شكل است كه جنگجويى خود را در ميدان تنها بيند و براى «
پيوستن» به گروه جنگجويان عقب‌نشينى كند و پس از پيوستن به آنها حمله را از سر گيرد.
به موردی از کاربرد مُتَحَیِّزا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَن يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّ مُتَحَرِّفًا لِّقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزًا إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَ مأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ) «و هر كس در آن هنگام به آنها پشت كند به
غضب خدا گرفتار خواهد شد؛ و جايگاه او
جهنّم است، و چه بد جايگاهى است! مگر آنكه هدفش از كناره‌گيرى، تجديد نيرو براى حمله مجدد و يا پيوستن به گروهى از
مجاهدان باشد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
تحيز به معناى گرفتن حيز است كه به معناى مكان است، و كلمه
فئة به معناى يک قطعه از جماعت مردم است و تحيز بسوى فئه به اين معنا است كه مرد جنگى از يک تاختن صرفنظر نموده و خود را به طرف عده‌اى از
قوم خود بكشاند تا به اتفاق ايشان بجنگد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « مُتَحَیِّزا »، ص ۶۱۳.
