مِشکات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مِشكات:
(كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ) مِشكات: در اصل به معنى روزنه و محل كوچكى است كه در ديوار ايجاد مى‌كردند و چراغ‌هاى معمول قديم را براى محفوظ ماندن از مزاحمت باد و طوفان در آن مى‌نهادند و گاه از داخل اتاق طاقچه كوچكى درست مى‌كردند و طرفى را كه در بيرون اتاق و مشرف به حياط بود با شيشه‌اى مى‌پوشاندند، تا هم داخل اتاق روشن شود و هم صحن حياط و در ضمن از باد و طوفان مصون بماند و نيز به محفظه‌هاى شيشه‌اى كه به صورت مكعب مستطيلى مى‌ساختند و درى داشت و در بالاى آن روزنه‌اى براى خروج هوا و چراغ را در آن مى‌نهادند، گفته شده است.
كوتاه سخن اين كه:
«مشكاة» محفظه‌اى براى چراغ در مقابل حمله باد و طوفان بود و از آنجا كه غالبا در ديوار ايجاد مى‌شد نور
چراغ را متمركز مى‌ساخت و نيز منعكس مى‌كرد.
به موردی از کاربرد
مِشكات در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَ لَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ) (
خداوند نور
آسمان‌ها و
زمین است؛ و مَثَل نورش همانند چراغدانى است كه در آن‌چراغى پرفروغ باشد، آن چراغ در حبابى قرار گيرد، حبابى شفاف و درخشنده همچون ستاره‌اى فروزان، چراغى كه افروخته مى‌شود از روغن
درخت پربركت زيتونى كه نه شرقى است و نه غربى؛ روغنش آنچنان صاف و خالص است كه نزديک است بدون تماس با آتش شعله‌ور شود؛ نورى است بر فراز نورى؛ و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند و خدا براى مردم مثل‌ها مى‌زند و خداوند به هر چيزى داناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آنچه تشبيه به مشكات شده، به مشكات و همه خصوصياتى كه در آيه براى آن آمده تشبيه شده، نه تنها به كلمه مشكات.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مِشکات»، ج۲، ص۵۲۵.
