• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میمنة (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





میمنة: (أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ)
میمنة: در اصل به معنى «سمت راست» است، ولى اين احتمال داده شده كه «ميمنة» از ماده «يمن» و بركت است:
(أُولٰئِكَ أَصْحٰابُ اَلْمَيْمَنَةِ‌)
يعنى آن‌ها صاحبان بركتند كه وجودشان هم براى خودشان بركت دارد و هم براى جامعه و حدّ و نهايتى براى خوشبختى و سعادت آن‌ها متصور نيست و اين گروه كسانى هستند كه نامه اعمالشان را به دست راستشان مى‌دهند و اين در قیامت رمزى است براى مؤمنان نيكوكار و بالاترين توصيفى است كه قرآن درباره آن‌ها به كار برده است.



به موردی از کاربرد میمنة در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - میمنة (آیه ۸ سوره واقعه)

(فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ)
(نخست سعادتمندان و خجستگان هستند؛ چه سعادتمندان و خجستگانى!)

۱.۱.۱ - میمنة در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اين جمله به خاطر اينكه حرف فاء بر سر دارد فرع و نتيجه جملات قبل است، فرعيتى كه بيان بر مبين دارد، پس اين آيه و دو آيه بعدش بيانگر اصناف سه‌گانه مذكور است.
و كلمه ميمنة از ماده يمن است كه مقابل شوم است و معنايى بر خلاف آن دارد پس اصحاب ميمنة اصحاب و دارندگان يمن و سعادتند و در مقابل آنان اصحاب مشئمة هستند، كه اصحاب و دارندگان شقاوت و شئامتند.
و اينكه بعضى‌ از مفسرين ميمنه را به يمين يعنى دست راست معنا كرده و گفته‌اند:
اصحاب ميمنه نامه اعمالشان به دست راستشان داده مى‌شود، به خلاف ديگران، تفسير صحيحى نيست، براى اينكه در اين آيه در مقابل اصحاب ميمنه أصحاب مشئمه قرار گرفته و اگر ميمنه به معناى دست راست بود بايد در مقابلش اصحاب ميسره يعنى طرف دست چپ قرار گيرد، هم چنان كه در آيات بعدى در مقابل اصحاب يمين اصحاب شمال آمده و نادرستى اين تفسير روشن است.
كلمه ما در جمله ما أصحاب الميمنة استفهامى است و مبتدايى است كه خبرش جمله‌ (فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ) است و مجموع جمله خبر است براى جمله‌ (فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ) و منظور از اين استفهام بزرگداشت و تعظيم شان ايشان است.
(وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ) كلمه مشئمه مانند كلمه شؤم - به ضمه شين و سكون همزه- مصدر است، همانطور كه ميمنه مانند كلمه يمن مصدر است و ميمنه و مشئمه به معناى سعادت و شقاوت است.

۱.۲ - میمنة (آیه ۱۸ سوره بلد)

(أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ)
(آن‌ها اصحاب يمين و سعادتمندانند.)

۱.۱.۱ - میمنة در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه ميمنة از ماده يمن، ضد شوم است و اشاره اولئک به كسانى است كه سياق آيات قبل بر آنان دلالت دارد. و معناى آيه اين است كه: اينان كه به هر عقبه دشوارى قدم نهادند و از كسانى بودند كه به خدا ايمان آورده، يكديگر را به صبر و مرحمت سفارش كردند، مردمى صاحب يمن و شگونند و ایمان و اعمال صالحى كه از پيش براى آخرت خود مى‌فرستند چيزى به جز شگون و مباركى و زيبا و مرضى نمى‌دانند. ولى بعضى‌ از مفسرين گفته‌اند: مراد از ميمنة طرف دست راست است و اصحاب دست راست كسانى هستند كه در قيامت نامه اعمالشان به دست راستشان داده مى‌شود، ولى اين سخن درست نيست، زيرا در مقابل اصحاب ميمنه به اين معنا اصحاب مشئمه قرار نمى‌گيرد.

۱. واقعه/سوره۵۶، آیه۸.    
۲. بلد/سوره۹۰، آیه۱۸.    
۳. بلد/سوره۹۰، آیه۱۸.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۸۹۳.    
۵. طریحی نجفی، فخر الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۳۳۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۲۳، ص۲۰۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۲۷، ص۳۳.    
۸. واقعه/سوره۵۶، آیه۸.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۳۴.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۹۸.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۱۶.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۳۶.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲۴.    
۱۴. بلد/سوره۹۰، آیه۱۸.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۹۴.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۰۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۵۱.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۹۱.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۹۳.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «میمنة»، ج۴، ص۷۸۲.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره واقعه | لغات قرآن




جعبه ابزار