نهض (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَهْض (به فتح نون و سکون هاء) و
نُهُوض (به ضمه نون و هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای برخاستن براى كارى، بلند شدن از محلّ خود و رفتن به طرف دشمن به شتاب، به کار می‌رود.
اِنْهاض (به کسر الف و سکون نون) به معنای حركت دادن ديگران و وادار به قيام كردن است.
مواردى از آن در
نهج البلاغه آمده است.
نَهْض و
نُهُوض:
به معنای برخاستن براى كارى، بلند شدن از محلّ خود و رفتن به طرف دشمن به شتاب، به کار می‌رود.
«نَهَضَ للامر: قام» «نَهَضَ عَنْ مَكَانِهِ: ارْتَفَعَ عَنْهُ» «نَهَضَ إِلَى العَدُوِّ: أَسْرَعَ إِلَيْهِ» اِنْهاض به معنای حركت دادن ديگران و وادار به قيام كردن است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره
خلافت فرمود:
«وَضَعُوا تِيجانَ الـمُفاخَرَةِ. أَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَناح، أوِ اسْتَسْلَمَ فَأَراحَ» «تاج‌هاى افتخار را از سر بگذاريد در كار خلافت دو نفر نجات يافت: آن‌كه براى آن
قیام كرد با كمک و ياران و آن‌كه تسليم شد و مردم را از منازعه بى‌فايده راحت كرد.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت درباره اهل بيت (علیهم‌السلام) فرموده:
«انْظُرُوا أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ ... فَإِنْ لَبَدُوا فَالْبُدُوا، وَ إِنْ نَهَضُوا فَانْهَضُوا.» «اقتدا كنيد به اهل بيت پيامبرتان، اگر نشستند بنشينيد و اگر برخاستند برخيزيد.»
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت علی (علیه‌السلام) در
خطبه شقشقیه فرموده:
«فَلَمّا نَهَضْتُ بِالاَْمْرِ نَكَثَتْ طائِفَةٌ، وَ مَرَقَتْ أُخْرَى، وَ قسط آخَرُونَ» «چون به کار خلافت برخاستم، طائفه‌ای
بیعت را شکستند (یعنی اهل بصره) و طائفه‌ای
یاغی و از دین خارج شدند (اهل نهروان) و طائفه‌ای (اهل شام) ظلم کردند.»
(شرح‌های خطبه:
)
منظور قيام به امر حكومت است.
حضرت به
مغیرة بن اخنس كه از
عثمان حمايت مى‌كرد فرمود:
«فَوَ اللهِ ما أَعَزَّ اللهُ مَنْ أَنْتَ ناصِرُهُ، وَ لاَ قامَ مَنْ أَنْتَ مُنْهِضُه» «به خدا قسم
خدا توانا نمى‌كند كسى را كه تو يار او باشى و بر نمى‌خيزد كسى كه تو او را بر خيزانى.»
(شرح‌های خطبه:
)
مواردى از آن در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه،برگرفته از مقاله «نهض»، ج۲، ص۱۰۷۱.
