• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

چرایی حفظ قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


در آغاز بعثت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای حفظ قرآن از تحریف و نابودی، راهی جز به خاطر سپردن آیات الاهی وجود نداشت؛ ولی اکنون ـ که چاپ و نشر به پیشرفتی باور نکردنی دست یافته ـ چرا از حفظ قرآن سخن می‌گوییم؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت: کلام الاهی تنها برای جلوگیری از تحریف و نابودی به خاطر سپرده نمی‌شد تا با پیشرفت صنعت چاپ حفظ بیهوده جلوه کند. این امر انگیزه‌های گوناگون دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از:


چنان که گفته شد، در صدر اسلام آیات قرآن به صورت پراکنده و بر پوست و استخوان‌های شانه و دنده‌های جانوران، چوب‌های درخت خرما، سنگ‌های سفید، کاغذ و پارچه ثبت می‌شد؛
[۱] التمهید، ج۱، ص۲۸۱.
و احتمال نابودی یا تحریف کلام الهی همواره وجود داشت. در این موقعیت، پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مسلمانان را به حفظ قرآن سفارش کرد و حتی گروهی را برگزید تا بدین کار پردازند.
[۲] مجمع البیان، ج۱، ص۴۳.


یکی از اهداف «حفظ» آیات قرآن، عمل به مضامین آن است. وقتی انسان کلام وحی را به خاطر می‌سپارد، ناخود آگاه جانش تاثیر می‌پذیرد و او را در مسیر عمل به دستورهای خداوند پیش می‌برد. پاداش بسیار حافظان قرآن ـ که در برخی از روایات به چشم می‌خورد ـ بدین جهت است که آنان پیوسته آیات الاهی را تکرار می‌کنند و گوشت و پوست خود را با آن می‌آمیزند. در این موقعیت، احتمال این که خداوند آن‌ها را سمت کمال و سعادت رهنمون نشود، بعید می‌نماید.
عمل به آیات الاهی، از دیرباز مورد توجه حافظان و قاریان بوده است. چنان که صحابه یی مانند عثمان و ابی و عبدالله بن مسعود گفته‌اند: چون ده آیه از رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ـ می‌آموختیم تا آن‌ها را به طور کامل به خاطر نمی‌سپردیم و عمل نمی‌کردیم، به فراگیری آیات دیگر نمی‌پرداختیم.
[۳] تفسیر قرطبی، قرطبی، ج۱، ص۳۹.    


در آیین اسلام، به خاطر سپردن آیات قرآن عبادتی مهم به شمار می‌رود و پاداش دارد. بیش تر روایاتی که درباره ی ارزش و اهمیت حفظ قرآن ذکر شده است، نگاه ابزاری ندارند و حفظ را تنها برای جلوگیری از تحریف عبادت نمی‌شمارند. در نگاه معصومین (علیهم‌السّلام) نفس به خاطر سپردن آیات الهی عبادت است و پاداش دارد. امام صادق(علیه‌السّلام) می‌فرماید: «اللهم فحبب الینا حسن تلاوته و حفظ آیاته.»
[۴] النوری الطبرسی،میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۷۵.    
خداوندا، تلاوت قرآن و حفظ آیاتش را برای ما دوست داشتنی فرما. این دعا نشان می‌دهد که نفس تلاوت قرآن و حفظ آن محبوب حضرت است؛ و امام ششم (علیه‌السّلام) به خاطر سپردن آیات الاهی را، بی توجه به مسئله ی تحریف، از حضرت احدیت درخواست می‌کند.
مرحوم طبرسی در کتاب مکارم الاخلاق
[۵] طبرسی، حسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، ج۲، ص۱۳۷.    
بابی با عنوان «صلاة حفظ القرآن» دارد که نشان می‌دهد «حفظ قرآن» ذاتا ارزش مند است و از عبادات شمرده می‌شود.

۱. ↑ التمهید، ج۱، ص۲۸۱.
۲. ↑ مجمع البیان، ج۱، ص۴۳.
۳. ↑ تفسیر قرطبی، قرطبی، ج۱، ص۳۹.    
۴. ↑ النوری الطبرسی،میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۷۵.    
۵. ↑ طبرسی، حسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، ج۲، ص۱۳۷.    


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «چرایی حفظ قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۴.    



جعبه ابزار