یُهٰاجِر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُهٰاجِر:
(وَ مَن يُهَاجِرْ) یُهٰاجِر: در اصل از ماده
«هجر» (دورى كردن)، اشاره به كسانى است كه از خانه و وطن خود به قصد
مهاجرت به سوى
خدا و
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) خارج مى‌شوند و در اين جهان پهناور خدا، نقاط امن فراوان و وسيع پيدا مى‌كنند كه مى‌توانند
حق را در آن‌جا اجرا كنند و بينى مخالفان را به
خاک بمالند.
به موردی از کاربرد
یُهٰاجِر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مَن يُهَاجِرْ فِي سَبِيلِ اللّهِ يَجِدْ فِي الأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِيرًا وَسَعَةً وَ مَن يَخْرُجْ مِن بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلى اللّهِ وَ كَانَ اللّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا) (و هر كس كه در راه خدا هجرت كند، مناطق امن فراوان و امكانات وسيعى در
زمین مى‌يابد. و هركس از خانه خود به عنوان مهاجرت به سوى خدا و پيامبر او، خارج شود، سپس
مرگش فرارسد، پاداش او بر خداست و خداوند، آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: ملائكه علاوه بر اين
ارض اللَّه را متصف به
صفت فراخى كردند و اين براى آن بود كه بتوانند از هجرت تعبير كنند به
(فَتُهاجِرُوا فِيها)، يعنى هجرت كنيد از بعضى قسمت‌هاى زمين به بعضى ديگر آن و اگر فرض وسعت در بين نبود على القاعده بايد مى‌گفتند:
(فتهاجروا منها)، از آن نقطه كه بوديد هجرت مى‌كرديد. خداى تعالى بعد از نقل گفتگوى ملائكه با
انسان در حال احتضار در باره ستمكاران حكم كرده به اينكه اينان منزلگاهشان
جهنم است و بد منزلگاهى است.
هجرت زيربناى همه حوادث سياسى، تبليغى و اجتماعى ما را تشكيل مى‌دهد به همين مناسبت، تاريخ مبدأ
مسلمانان قرار گرفته است. روشن است كه «هجرت» يک حكم مخصوص به زمان پيغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نبوده است، بلكه در هر عصر و زمان و مكانى اگر همان شرايط پيش آيد، مسلمانان موظف به هجرتند.
در زمان رسول اكرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، اگر مسلمانان به فرمان آن حضرت، دست به چنين هجرتى نمى‌زدند، نه تنها اسلام از محيط مكه فراتر نمى‌رفت، بلكه ممكن بود در همان‌جا دفن و فراموش شود.
لازم به تذكر است كه هجرت از نظر
اسلام، تنها هجرت مكانى و خارجى نيست، بلكه بايد قبل از اين هجرت، هجرتى از درون آغاز شود و آن، هجرت و دورى از چيزهايى است كه منافات با اصالت و افتخارات انسانى دارد.
امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) در اين مورد مى‌فرمايد: «بعضى مى‌گويند مهاجرت كرده‌ايم در حالى كه مهاجرت واقعى نكرده‌اند، مهاجران واقعى آن‌ها هستند كه از
گناهان هجرت مى‌كنند و مرتكب آن نمى‌شوند.»
پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «كسى كه براى حفظ آيين خود از سرزمينى به سرزمين ديگر، حتى به اندازه يک وجب مهاجرت كند استحقاق
بهشت مى‌يابد و يار و همنشين محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و
ابراهیم (علیه‌السلام) خواهد بود.»
زيرا اين دو پيامبر بزرگ، پيشواى مهاجران جهان بودند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یُهٰاجِر»، ج۴، ص۵۷۲.
