آثار ماده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقصود از ماده در این مقام، همان امر مبهم و بدون فعلیت است که یکی از جواهر پنج گانه دانسته شده و در همه اجسام، اعم از فلکی و عنصری موجود است.
و این همان است که از آن به هیولی تعبیر می‌شود، بنابراین، همان احکام و خواص و آثاری که برای هیولی بیان شدن است، در این جا نیز وارد می‌شود.
گاهی نیز همین ماده در معنای غیر حقیقی خود به کار می‌رود و در عین حال که فعلیت دارد، اما نسبت به اموری که از آن ساخته می‌شود، حالت بالقوه دارد و ماده آن‌ها است، مانند
نطفه که
استعداد انسان شدن دارد و حامل قوه
انسان است. حکما آن را نیز ماده دانسته‌اند
و از آن به ماده ثانیه تعبیر آورده‌اند. اولین خاصیت این ماده آن است که دارای شان قبول و استعداد است، نه فعل و اقتضا، به همین خاطر است که ماده نمی‌تواند سبب برای صورت باشد، اما صورت، شریک العله آن است.
خواجه "
طوسی " معتقد است که یکی از خواص ماده، منشا اختلاف بودن آن است و اضافه می‌کند که اختلاف مواد بذاته است، اما امور دیگر مانند صورت‌ها و
اعراض به واسطه ماده اختلاف دارند.
"
ملاصدرا " می‌گوید: از احکام دیگر ماده آن است که ماده یک شی ء، داخل در قوام
ماهیت آن شی ء نیست، به همین دلیل یک شی ء در
حقیقت ذاتش نیاز به ماده ندارد و این نکته‌ای است که
ابن سینا نیز بر آن تاکید می‌کند.
تکثر و کثرت پذیری نیز یکی از احوال ماده است.
اصطلاح نامه جامع علوم اسلامی، برگرفته از مقاله«آثار ماده».
