آداب الصلاه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آدابُ الصَّلوه، یا آداب نماز، نامی برای تعدادی کتاب درباره
مستحبّات و مراسم
نماز و اذکار و ادعیه قبل و بعد و حین نماز، نوشته فقهای اسلامی به زبان‌های عربی و فارسی می‌باشد.
برخی از دانشوران
مسلمان که در این زمینه اثری از خود پدید آورده‌اند، اینانند:
آقاجمال خوانساری ، جمال‌الدین محمد بن حسین بن جمال‌الدین محمد (د ۲۶
رمضان ۱۱۲۵ق/۵
اکتبر ۱۷۱۳م)،
فقیه ،
ادیب ،
متکلم و
دانشمند شیعی ایرانی، او را کتابی است به نام آداب نماز که در ۷ فصل به دستور شاه سلطان حسین صفوی نگاشته است. نسخه‌آی خطی از کتاب او در
کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (مجموعه اهدایی مشکوه) نگهداری می‌شود.
آقارضی‌الدین خوانساری ، برادر
آقا جمال خوانساری ، وی را کتابی به نام آداب نماز است که در آن ابتدا
حدیث حمّاد بن عیسی جُهّنی کوفی بصری درباره نماز را به دستور شاه
سلطان حسین صفوی به فارسی برگردانده و پس از آن آداب نماز را گزارش داده است، نسخه‌ای خطی از اثر او در همان کتابخانه موجود است.
محمدتقی بن محمد باقر اصفهانی (د ۱۱
شعبان ۱۳۳۲ق/۵ ژوئیه ۱۹۱۴م). او کتابی به نام آداب الصّلوه به فارسی نوشته که در ۱۲۹۷ق/۱۸۸۰م در ایران چاپ شده است.
ایجی اصفهانی ، ملاعلی اکبر بن محمدباقر، وی کتابی دارد به نام آدابُ صَلوهِ اللَّیْلِ وَ اَعْمالُها به
زبان عربی که در ایران به چاپ رسیده است. او را کتاب دیگری به نام آداب نماز است که نسخه‌ای خطی از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است.
بخارابی خراسانی ، شرف‌الدین، از دانشمندان مسلمان
سدة ۷ق/۱۳م. وی نیز کتابی به نام آداب نماز دارد که آن را در ۱۰ باب و ۱۷۰ بیت سروده است. تاریخ فراغت از سرودن آن ۱۵
جمادی‌الاول ۶۹۳ق/۱۴
آوریل ۱۲۹۴م است، نسخه‌های خطی فراوانی از آن در کتابخانه‌های ایران و
پاکستان موجود است.
حسینی، سیدمحمد صالح، رساله مختصری به نام
آداب نماز شب نوشته است که نسخه‌ای خطی از آن در کتابخانه
آیت‌الله مرعشی (قم) یافت می‌شود.
علیاری قراچه داغی ، میرزا عبدالله (د ۱۳۲۷ق/۱۹۰۹م). او کتابی به نام آداب نماز شب دارد که مرتب است بر پیش‌گفتار، ۳
فصل و
خاتمه. نسخه‌ای خطی از اثر او در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نگهداری می‌شود.
فشارکی اصفهانی ، ملامحمد باقر بن جعفر. او را کتابی است به عنوان آدابُ صلوهِ اللّیل به زبان فارسی که در ۱۳۳۲ق/۱۹۱۴م در تهران و در ۱۳۴۷ق/۱۹۲۸م در اصفهان به چاپ رسیده است.
مجلسی ، ملامحمدباقر (د ۱۱۱۰ق/۱۶۹۸م)،
فقیه و
محدث معروف. کتابی به نام آداب نماز شب نوشته که نسخه‌ای از آن به خط مؤلف در
کتابخانه آستان قدس رضوی و نسخه دیگری در
کتابخانه آیت‌الله مرعشی موجود است، آقابزرگ برای او کتابی به صورت رساله عملی به نام آداب الصّلوه ذکر کرده که به زبان عربی است و نسخه‌های خطی آن در کتابخانه‌های علمای دینی
ایران و
عراق موجود است
مقدس اردبیلی ، احمد بن محمد (د ۹۹۳ق/۱۵۸۵م). رساله‌ای به نام آداب نماز بدو منسوب است که
نسخه خطی آن در کتابخانه مرکزی نگهداری می‌شود، این
رساله دارای مقدمه، ۴ باب و خاتمه است.
موسوی نوری ، حاج سیدجواد بن محمد علی (د ۱۳۲۳ق/۱۹۰۵م). او را کتابی فارسی به نام آداب صلوه اللّیل است که در ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م در ایران به چاپ رسیده است.
نجم‌آبادی تهرانی ، حاج شیخ محمدباقر (د ۱۳۴۷ق/۱۹۲۸م). کتابی به نام آداب نماز شب دارد که در شب ۲۶
جمادی‌الثانی ۱۳۳۱ق/۳ ژوئن ۱۹۱۳م از نگارش آن فراغت یافته است، نسخه‌ای خطی از آن در
کتابخانه حسینیه شوشتریها در
نجف موجود است. کتابهایی که در این زمینه اثری از آن به دست آمد، همان است که یاد شد.
آقابزرگ تهرانی روی هم ۲۲ تن از نویسندگان را نام برده که دارای آثاری به نام آداب الصّلوه بوده‌اند.
(۱) آقابزرگ، الذّریعه.
(۲) آستان قدس، فهرست، ۶/۲۰۰ـ۲۰۱.
(۳) آیت‌الله مرعشی، فهرست خطی، ۱/۲۰۵ـ۲۰۶.
(۴) امین، محسن، اعیان الشّیعه، بیروت، دارالتّعارف، ۱۴۰۳ق، ۹/۱۸۲ـ۱۸۴.
(۵) اهدایی مشکوه، فهرست خطی، ۵/۱۷۵۵ـ۱۷۵۷.
(۶) چهار کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ص۱۵۷ـ ۱۵۸، ۳۴۵ـ۳۴۶.
(۷) در کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ص۵۷۰.
(۸)شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، ۷/۱۷۷ـ۱۸۱.
(۹) عمومی رشت و همدان، فهرست خطی، ص۱۰۸۳.
(۱۰) کتابخانه مرکزی، فهرست خطی، ۱۰/۱۸۳۲، ۱۱ (۲) /۷۸۷.
(۱۱)کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، فهرست خطی، ۱۱ـ۱۲/۱.
(۱۲)گنج بخش، فهرست خطی، ۴/۲۲۴۷ـ۲۲۵۲.
(۱۳)مدرس، محمدعلی، ریحانه‌الأدب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ۴/۱۹۱ـ۱۹۷.
(۱۴)مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، ص۴.
(۱۵)مشار، خانبابا، فهرست چاپی فارسی، ۱/۵۰، ۵۱، ۵۳.
(۱۶)منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی.
(۱۷)موزه ملی پاکستان، فهرست خطی، ص۸۵۴.
(۱۸)نوربخش، فهرست خطی، ۲/۲۰۴.
(۱۹)وزیری یزد، فهرست خطی، ۵/۱۵۲۶، ۱۶۰۱ـ۱۶۴۷.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آداب الصلاه»، شماره۱۱۹.
