• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات متشابه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیاتى با احتمالات متعدّد را متشابهات قرآن گویند.




" متشابه " از ریشه " تشابه " به معناى هم گونى و هم سانى میان دو چیز است .



با توجه به آیه ۷ سوره آل عمران: " هو الذى انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و اخر متشابهات ... " وجود آیات متشابه در قرآن قطعى است .



" آیات متشابه " دربردارنده الفاظ و عباراتى هستند که داراى معانی متعدد باشند به گونه اى که از ترجمه و ظاهر آن ها مراد و مقصود به دست نیاید؛ برخلاف آیات محکم ،که نیاز به تأویل ندارند.
به عبارت دیگر، آیات متشابه آیاتى است که در بدو نظر پیچیده و مشتمل بر احتمالات متعدد است که ممکن است با مراجعه به آیات محکم تفسیر آن روشن شود.




۴.۱ - نظر صبحی صالح


صبحی صالح مى گوید: آیات متشابه در برگیرنده آیات مجمل و مُؤوَّل و مشکل است؛ زیرا آیات مجمل به تفسیر، آیات مؤوّل به تأویل و آیات مشکل به رفع اشکال نیاز دارد.

۴.۲ - نظر جلال الدین سیوطی


" جلال الدین سیوطی " آیات صفات الهی، یعنى آیاتى که دربردارنده برخى از ویژگى ها و صفات خداوند متعال هم چون صفت مکر، وجه، ید، اراده، استوا، استهزا، حب، حیا، فوقیت و ... است و نیز آیات فواتح سور که با حروف مقطعه آغاز شده اند را از متشابهات برشمرده است .

۴.۳ - نظر دیگران


و نیز برخى دیگر، آیات مربوط به معاد، حقیقت روح و مانند آن را از متشابهات مى دانند.
و برخى نیز آیات منسوخ را جزء آیات متشابهات شمرده اند.



گفتنى است بسیارى از این آیات که ادعاى تشابه در آن شده است از متشابهات شأنی و عَرَضى اند که با مراجعه به آیات دیگر و محکمات آیات و احادیث، از آن ها رفع تشابه مى گردد.



درباره تعداد متشابهات در قرآن کریم، میان دانشمندان اختلاف است و این اختلاف ناشى از نسبى بودن مفهوم تشابه مى باشد.
" جلال الدین سیوطى " تعداد متشابهات قرآن را بالغ بر ۵۰۰ مورد مى داند.
" قاضی عبدالجبار " تعداد آن ها را ۸۷۵ مورد دانسته است .
در "التمهید فی علوم القرآن" تعداد متشابهات ( پس از حذف مکررات ) حدود ۲۰۰ مورد شمرده شده است .



طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۳، ص۳۲-۴۴.    
معرفت، محمد هادی، التمهید فى علوم القرآن، ج۳، ص۷-۴۶۱.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۲، ص۳۲۱.
سبحانی، جعفر، منشور جاوید قرآن، ج۳، ص۲۴۴.
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فى علوم القرآن، ج۳، ص۳-۲۴.
صالح، صبحی، مباحث فى علوم القرآن، ص۲۸۲.



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.    



جعبه ابزار