آیه اکمال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه اکمال
نام آیه: آیه اکمال
واقع در سوره: مائده
شماره آیه: ۳
جزء: ۶
شان نزول: نصب امام علی (علیه‌السّلام) به خلافت رسول الله در روز غدیر
مکان نزول: مکه
موضوع: اعتقادی
درباره: امام علی و واقعه غدیر
آیات مرتبط: آیه تبلیغ و آیه ولایت
آیه اِکمال
از کامل شدن دین اسلام سخن گفته است. شیعیان بر این باورند که آیه اکمال درباره
واقعه‌ی غدیر نازل شده و منظور از کامل شدن دین، اعلام
ولایت و
خلافت امام علی (علیه‌السّلام) بر مسلمانان است؛ اما اهل سنت نزول آیه را در
روز عرفه می‌دانند و معتقدند منظور از کامل‌شدن دین، بیان همه احکام اسلام است.
آیه اِکمال سومین آیه سوره مائده است که در بخشی از آن، از کامل شدن دین اسلام و انتخاب این دین از سوی خداوند سخن به میان آمده است:
اَلْیوْمَ اَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْاِسْلامَ دیناً ﴿۳﴾
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم، و اسلام را برای شما
عنوان آیینی برگزیدم.
مسلمانان اتفاق نظر دارند که آیه اکمال در
حَجّة الوِداع نازل شده است؛ اما در اینکه زمان دقیق آن روز عرفه بوده است یا پس از حج و در
غدیر خُم، گزارش‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. طبق برخی منابع
اهل سنت، ازجمله دو کتاب تفسیری و تاریخی ابن کثیر، نزول آیه در روز عرفه بوده است.
در منابع شیعی تنها دو روایت درباره زمان نزول این آیه به روز عرفه اشاره دارد که آن هم به مساله ولایت
امیرالمومنین (علیه‌السّلام) اشاره دارد.
اما هر دو روایت از نگاه عالمان شیعه یا مشکل رجالی دارد
و یا ضعیف و متن آن مخدوش
است.
در مقابل،
اجماع شیعه این است آیه اکمال در روز غدیر با‌اندکی پس از آن نازل شده است.
بیشتر روایات در منابع شیعه، در این خصوص نقل شده است.
برخی از علماء اهل سنت نیز ضمن بیان روایت نزول این آیه در روز غدیر، آن را ضعیف دانسته‌اند.
اما علامه امینی با بررسی
رجالی سند روایت‌های اهل سنت گفته است: آنها براساس موازین اهل سنت موثق‌اند.
در برابر این دو دیدگاه برخی معتقدند آیه اکمال دو بار نازل شده است: بار نخست در روز عرفه که
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به علتی از اعلام آن نگران بود. به همین علت
آیه تبلیغ نازل شد و خداوند در آن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ضمانت داد که مشکلی پیش نخواهد آمد. سپس در روز غدیر دوباره آیه اکمال نازل شد.
آیه اکمال از آیات مربوط به واقعه‌ی غدیر خم
منابع
شیعه شان نزول آیه اکمال را واقعه‌ی غدیر خم و ولایت امیرالمومنین بر مسلمانان می‌داند.
آنان معتقدند که پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از انجام آخرین حج خود، در مسیر بازگشت، در منطقه‌ای به نام غدیر خم، مسلمانان را جمع کرد و در خطبه‌ای، امام علی (علیه‌السّلام) را ولیِّ مسلمانان و
جانشین خود معرفی نمود. پس از خطبه مسلمانان با
امام علی (علیه‌السّلام) بیعت کردند
سپس آیه اکمال نازل شد و از کامل شدن دین اسلام خبر داد.
علامه امینی در
الغدیر و میر حامد حسین در
عبقات الانوار با جستجو در کتاب‌های اهل سنت، شواهد بسیاری از آنان در تایید و اثبات نزول این آیه درخصوص امام علی (علیه‌السّلام) و واقعه غدیر آورده‌اند.
درکتاب‌های تفسیری درباره عبارت «اَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ» (دینتان را برایتان کامل کردم)، مباحث بسیاری آمده است.
مفسران شیعه و سنی در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی دارند.
مفسران اهل سنت به این دلیل که در آغاز و پایان آیه،
احکام شرعی بیان شده است، می‌گویند مراد از کامل‌شدن دین آن است که با نزول این آیه همه احکام شرعی اسلام بیان شد.
شیعیان باتوجه به آنکه در آیه از مایوس‌شدن کافران از اسلام سخن آمده است، این دیدگاه را نمی‌پذیرند؛ زیرا معتقدند احکام شرعی نمی‌تواند به تنهایی موجب حفظ دین و مایوس‌شدن کافران از آن شود
آنها همچنین اشکال می‌کنند که با اعلام این احکام شرعی،
احکام اسلام کامل نشد؛ چراکه پس از آنها آیات دیگری از همین سوره و دیگر سوره‌های قرآن نازل شد و در آنها احکام دیگری بیان شد.
شیعیان با استناد به روایات شان نزول آیه از امامان شیعه، منظور از کامل‌شدن دین را اعلام ولایت و جانشینی امیرالمومنین پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌دانند.
سایت ویکی شیعه، برگرفته از مقاله «آیه اکمال»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۵/۱۷.
