آیه بسمله•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه بسمله،
آیه بسم الله الرحمن الرحیم را می‌گویند.
به (بسم الله الرحمن الرحیم) آیه "
تسمیه " و "
بسمله " می‌گویند.
"تسمیه" به معنای نامگذاری و خواندن
نام کسی است، و چون
تلاوت (بسم الله الرحمن الرحیم) در آغاز هرکاری، خواندن
نام خدا برای آن کار است، آن را "تسمیه" می‌گویند.
(بسم الله الرحمن الرحیم) میان
آیات قرآن جایگاه ویژه‌ای دارد و در آغاز تمام
سوره‌های قرآن ، غیر از
سوره توبه به کار رفته و در
سوره نمل نیز دو بار و در
سوره هود هم یک بار در آغاز سوره به طور کامل و یک بار در آیه ۴۱ به صورت (بسم الله) بدون
وصف (الرحمن الرحیم) آمده است.
درباره جزئیت و استقلال "بسمله" نظرهای گوناگونی بیان شده است که به اقوال مشهور اشاره می‌شود:
۱. آیه مستقلی است و جزء هیچ یک از سوره‌های قرآن نیست و در آغاز هر سوره برای
تبرک و فاصله بین دو سوره ذکر می‌شود.
۲. فقط جزء
نخستین سوره قرآن (
حمد ) و نخستین آیه آن است و باید در این سوره به قصد جزئیت خوانده شود؛ ولی در آغاز سوره‌های دیگر صرفا به منظور تیمن و تبرک ذکر شده است.
۳. در آغاز هر سوره مستقلا نازل شده و مانند دیگر آیات، جزء همان سوره و نخستین آیه آن سوره است.
عالمان شیعه امامیه و
قاریان کوفه و
مکه و بسیاری از
علمای اهل سنت ، آن را در هر سوره، آیه مستقل و کامل دانسته‌اند.
برخی از دلایل این نظریه عبارتند از:
۱. در
قرآن چیزی کم یا اضافه نشده و همان طور که نازل گردیده، تدوین و جمع آوری شده و تمام آیات آن
متواتر است.
۲. از
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به
تواتر نقل شده است که آن بزرگوار آیه (بسم الله الرحمن الرحیم) را در تمام سوره‌ها با صدای بلند
تلاوت می‌کرد؛ اگر جزء همان سوره نبود، رسول خدا آن را در آغاز سوره‌ها لااقل گاهی نمی‌خواند یا با صدای آهسته می‌خواند و این گونه جزء نبودن آن را مشخص می‌کرد.
۳. به گفته
ابن عباس ، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پایان سوره را نمی‌شناخت تا (بسم الله الرحمن الرحیم) بر او نازل می‌شد. پس بایستی بسمله در آغاز هر سوره‌ای نازل شده باشد و هر یک، آیه‌ای جدا و مستقل شناخته شود.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیه بسمله».
