إِجْتِباء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِجْتِباء: (قالُوا لَولَا اجْتَبَیْتَها)«اجْتِباء» از مادّه
«جِبایَت» در اصل به معنای جمع کردن آب در حوض و مانند آن است و از این جهت به حوض
«جابِیَة» گفته می‌شود، جمع‌آوری خَراج را نیز
«جِبایَت» می‌گویند؛
سپس به جمع‌آوری چیزی به عنوان
انتخاب،
«اجْتِباء» گفته شده است، و جمله
«لَولَا اجْتَبَیْتَها» به معنای چرا انتخاب نکردی است.
(وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآيَةٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَيْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَا يِوحَى إِلَيَّ مِن رَّبِّي هَذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ) (هنگامى كه در نزول
وحى تأخير افتد، و آيه‌اى براى آنان نياورى، مى‌گويند: «چرا از پيش خود، آيه‌اى انتخاب نكردى؟!» بگو: «من تنها از چيزى پيروى مى‌كنم كه از سوى پروردگارم بر من وحى مى‌شود؛ اين
آيات وسيله‌هاى
بصيرت از جانب پروردگارتان، و مايه
هدايت و
رحمت است براى گروهى كه
ايمان مى‌آورند»).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اجتباء از
باب افتعال از جباية و به معناى جمع آورى كردن است، و اينكه گفتند: چرا جمع آورى نكردى آن را كلامى است از ايشان كه به منظور
تهكم و
سخريه گفته‌اند و معنايش بطورى كه از
سياق بر مى‌آيد اين است كه: تو وقتى آيه‌هاى قرآن را برايشان بخوانى
تكذيبت مى‌كنند، و اگر آيه‌اى برايشان نبرى و يا دير كنى مى‌گويند چرا نرفتى از اين حرف‌هايى كه اسمش را
آيه گذاشته‌اى از اين طرف و آن طرف جمع آورى كنى و براى ما بياورى؟
(قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى إِلَيَّ مِنْ رَبِّي) بگو: من از خود چيزى ندارم، تنها گوش به فرمان دستوراتى هستم كه پروردگارم به من وحى مى‌فرستد،
(هذا بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ) و اين قرآن بصيرت‌هايى است از ناحيه پروردگار شما، او مى‌خواهد شما را به وسيله آن بينا و روشن كند،
(وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ).
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِجْتِباء»، ص۲۳.
