إِخْتِلاق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِخْتِلاق: (اِنْ هَذآ اِلَّا اخْتِلاقٌ)«اخْتِلاق» از مادّه
«خلق» در اصل به معنای
ابداع چیزی بدون سابقه است؛
سپس این کلمه به
«دروغ» نیز اطلاق شده است، چرا که دروغ‌گو در بسیاری از مواقع، مطالب بی‌سابقه‌ای را مطرح می‌کند. بنابراین، منظور از
«اختلاق» در آیه مورد بحث، این است که ادعای
توحید، ادعای نوظهور و بی‌سابقه‌ای است که
محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن را مطرح کرده، و در میان ما و پیشینیانمان کاملًا ناشناخته بوده است، و این خود دلیل بر بطلان آن است!
(مَا سَمِعْنَا بِهَذَا فِي الْمِلَّةِ الْآخِرَةِ إِنْ هَذَا إِلَّا اخْتِلَاقٌ) (ما هرگز چنين چيزى در
آيين ديگرى نشنيده‌ايم؛ اين تنها يك امر ساختگى است).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: منظورشان از ملت آخرت مذهبى است كه ساير ملل و امت‌هاى معاصر و يا قريب به عصر آن روز
عرب به آن
مذهب متدين بودند، در مقابل مذهب‌هاى اولى كه امم گذشته متدين به آن بوده‌اند، گويا خواسته‌اند بگويند: اين دينى نيست كه تمام اهل دنيا آن را به عنوان آخرين
دين بپذيرند، بلكه از همان افسانه‌هاى قديمى است. بعضى
از مفسرين گفته‌اند: مراد از ملت آخرت
مسيحيت است، چون دين
مسيح در آن روز آخرين دين آسمانى بود، كه آن نيز دعوت به
توحيد نمى‌كرد، چون مسيحيت به سه خدا قائل بود؛ پس درست است كه
مشركين بگويند دعوت به توحيد را حتى از آخرين دين آسمانى هم نشنيده‌ايم؛ ليكن اين تفسير درست نيست و ضعفش روشن است، براى اينكه مشركين اعتنايى به نصرانيت نداشتند، هم چنان كه اعتنايى به
اسلام نداشتند.
(إِنْ هذا إِلَّا اخْتِلاقٌ) يعنى اين دين چيزى به جز
دروغ و خود ساخته نيست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِخْتِلاق»، ص۲۹.
