ابراهیم بن محمد زهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابراهیم بن محمد زُهری (
۳۵۲-
۴۴۱ ه)، ادیب، نحوی و لغوی برجسته قرطبه بود که از استادانی چون محمد بن حسن زبیدی و ابوعیسی لیثی دانش آموخت. وی به تدریس، شعر و نقد آن پرداخت و از اشعار جاهلی و اسلامی آگاهی عمیق داشت.
ابن افلیلی در سیاست نیز فعال بود، به مقام وزارت در اندلس رسید، اما به دلیل اتهامات دینی مدتی زندانی شد.
از او تنها شرح دیوان المتنبی به جا مانده است.
ابوالقاسم ابراهیم بن محمد بن زکریا زُهری قرطبی مشهور به ابن افلیلی اهل
قرطبه بود و در سال ۳۵۲ در قرطبه زاده شد و از آن‌جا که نیاکانش از روستای افلیلاء در شام آمده بودند، به ابن افلیلی شهرت یافت. در جوانی از بزرگانی چون
محمد بن حسن زبیدی،
ابوعیسی لیثی و نیز از پدر خویش لغت و ادب آموخت.
ابن افلیلی در ادبیات، نحو و لغت استاد و به قول
ابن حیان یگانه زمان خود بود، اما به
شعر و نقد آن نیز می‌پرداخت؛
به علاوه بر اشعار جاهلی و اسلامی آگاهی کامل داشت.
وی عاقبت، خود نیز به‌کار تدریس پرداخت و شهرت فراوانی کسب کرد.
از میان شاگردان پرشمار
زُهری می‌توان کسانی چون
ابومروان تمیمی طبنی و
علاء بن ابی مغیره را نام برد.
ابوالقاسم از جریان‌های سیاسی و اجتماعی نیز به دور نبود. در زمان فتنه بربرها به ایشان پیوست و سپس به امرای قرطبه از حمّودیان نزدیک شد و در آن دستگاه به جاه و مقام رسید.
زمانی نیز از سوی
المستکفی باللّه، حکومت در اندلس سمت
وزارت را بر عهده داشت
و پس از مدتی کناره گیری در زمان
هشام سوم، به فساد در دین متهم و دستگیر شد و به زندان افتاد؛ ولی سرانجام آزاد گردید.
تنها اثری که به
محمد بن زکریا منسوب است،
شرح دیوان المتنبّی است.
قرطبی در سال ۴۴۱ق
در قرطبه درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم بن محمد زهری»، ج۳، ص۳۶.
