ابزار جنگ (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در آیاتی از قرآن سخن از ابزار جنگی به میان آمده است که به بیان موارد آن می پردازیم.
اسب، از وسایل کار آمد در جنگها است.
واعدوا لهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخیل ترهبون به عدو الله وعدوکم وءاخرین من دونهم..
هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها
[۲] ، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن،
دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام)
انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود، و به شما ستم نخواهد شد!
در اینجا خداوند بزرگ فرمان میدهد که مسلمانان، بیش از آنکه با دشمن روبرو شوند، به تهیه
سلاح بپردازند. یعنی:
هر چه برای شما مقدور باشد، تهیه مرد و
اسلحه ببینید. عقبة بن عامر روایت کرده است که پیامبر گرامی اسلام فرمود: «قوت،
تیر اندازی است» برخی گویند: قوت به معنای اتفاق و
اعتماد بخدا و کوشش در راه کسب
ثواب است. عکرمه گوید: قوت بمعنای حصار است.
و من رباط الخیل: اسبها را نیز انتخاب کنید و برای جنگ ببندید و در روز جنگ مورد استفاده قرار دهید که بهترین نیروی جنگی است. از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است که: «اسبها را ببندید که پشت آنها برای شما عزت و شکم آنها برای شما گنج است» حسن و عکرمه گویند: قوت، اسب نر و رباط، اسب ماده است.
اذ عرض علیه بالعشی الصـفنـت الجیاد• فقال انی احببت حب الخیر عن ذکر ربی حتی توارت بالحجاب.
به خاطر بیاور هنگامی را که عصرگاهان اسبان چابک تندرو را بر او عرضه داشتند،
بر اساس حدیثی از
امام علی علیه السلام، نظم اسبها در برابر سلیمان علیه‌السّلام برای امر جنگ و جهاد بوده است.
وما افاء الله علی رسوله منهم فما اوجفتم علیه من خیل ولا رکاب ولـکن الله یسلط رسله علی من یشاء..
و آنچه را خدا از آنان(یهود) به رسولش بازگردانده (و بخشیده) چیزی است که شما برای به دست آوردن آن (زحمتی نکشیدید،) نه اسبی تاختید و نه شتری ولی خداوند رسولان خود را بر هر کس بخواهد مسلط می‌سازد و خدا بر هر چیز توانا است
و العـدیـت ضبحـا• فوسطن به جمعـا.
سوگند به اسبان دونده (مجاهدان) در حالی که نفس زنان به پیش می‌رفتند• و سوگند به افروزندگان جرقه آتش (در برخورد سمهایشان با سنگهای بیابان)
زره، از ابزارهای مورد استفاده در جنگ است.
وعلمنـه صنعة لبوس لکم لتحصنکم من باسکم..
و ساختن زره را بخاطر شما به او تعلیم دادیم، تا شما را در جنگهایتان حفظ کند آیا
شکر گزار (این نعمتهای خدا) هستید؟
" لبوس" بطوری که مرحوم طبرسی در" مجمع البیان" می‌گوید هر گونه
اسلحه دفاعی و تهاجمی را مانند زره، شمشیر و نیزه شامل می‌شود «۱» ولی قرائنی که در آیات قرآن است نشان میدهد که" لبوس" در اینجا به معنی زره می‌باشد که جنبه حفاظت در جنگها داشته است.
ولقد ءاتینا داوود منا فضلا... والنا له الحدید• ان اعمل سـبغـت وقدر فی السرد..
(و به او گفتیم: ) زره‌های کامل و فراخ بساز، و حلقه‌ها را به اندازه و متناسب کن! و عمل صالح بجا آورید که من به آنچه انجام میدهید بینا هستم! و برای سلیمان باد را مسخر ساختیم که صبحگاهان مسیر یک ماه را می‌پیمود و عصرگاهان مسیر یک ماه را و چشمه مس (مذاب) را برای او روان ساختیم و گروهی از جن پیش روی او به اذن پروردگارش کار می‌کردند و هر کدام از آنها که از فرمان ما سرپیچی می‌کرد، او را
عذاب آتش سوزان می‌چشانیم
و ما
آهن را برای او نرم کردیم" (و النا له الحدید).
ممکن است گفته شود خداوند به صورت اعجازمانندی روش نرم کردن آهن را به داود تعلیم داد، آن چنان که بتواند از آن مفتولهای نازک و محکمی برای بافتن زره بسازد، و یا گفته شود که قبل از داود برای دفاع در جنگها از صفحات آهن استفاده می‌شد که هم سنگین بود و هم اگر آن را به خود می‌بستند چنان خشک و
انعطاف ناپذیر بود که جنگجویان را سخت ناراحت می‌کرد،
هیچکس تا آن روز نتوانسته بود از مفتولهای باریک و محکم آهن چیزی همچون زره ببافد که همچون لباس به راحتی در تن برود و با حرکات بدن نرم و روان باشد.
ولی ظاهر آیه این است که، نرم شدن آهن در دست داود به فرمان الهی و به صورت
اعجاز انجام می‌گرفت، چه مانعی دارد همان کسی که به کوره داغ خاصیت نرم کردن آهن را داده، همین خاصیت را به شکل دیگر در پنجه‌های داود قرار دهد؟ در بعضی از روایات اسلامی نیز به همین معنی اشاره شده است.
تعلیم
زره سازی برای مصونیت از جنگ، شایسته شکرگزاری به درگاه الهی است.
وعلمنـه صنعة لبوس لکم لتحصنکم من باسکم فهل انتم شـکرون.
و ساختن زره را بخاطر شما به او تعلیم دادیم، تا شما را در جنگهایتان حفظ کند آیا شکرگزار (این نعمتهای خدا) هستید؟
سلاح، از ادوات و وسایل جنگی است.
یـایها الذین ءامنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات او انفروا جمیعا.
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! آمادگی خود را (در برابر دشمن) حفظ کنید و در دسته‌های متعدد، یا بصورت دسته واحد، (طبق شرایط هر زمان و هر مکان،) به سوی دشمن حرکت نمایید!
تفسیر: آماده باش دائمی
" حذر" بر وزن" خضر" به معنی بیداری و آماده باش و مراقبت در برابر خطر است و گاهی به معنی وسیله‌ای که بکمک آن با خطر مبارزه می‌شود نیز آمده است.
" ثبات" جمع" ثبة" بر وزن" گنه" به معنی دسته جات پراکنده است و در اصل از ماده" ثبی" به معنی" جمع" گرفته شده. در آیه فوق قرآن
خطاب به عموم مسلمانان کرده و دو دستور مهم، برای حفظ موجودیت اجتماعشان به آنها میدهد.
نخست می‌گوید: "ای کسانی که ایمان آورده‌اید با کمال دقت مراقب دشمن باشید مبادا غافلگیر شوید و از ناحیه آنها خطری به شما برسد. " (یا ایها الذین آمنوا خذوا حذرکم) سپس دستور میدهد که برای مقابله با دشمن از روشها و تاکتیکهای مختلف استفاده کنید و" در دسته‌های متعدد یا به صورت اجتماع، برای دفع دشمن حرکت کنید".
بعضی از مفسران" حذر" را در آیه فوق تنها به معنی
اسلحه تفسیر کرده‌اند، در حالی که" حذر" معنی وسیعی دارد و مخصوص" اسلحه" نیست به علاوه در آیه ۱۰۲ همین سوره دلیل روشنی است که حذر با اسلحه تفاوت دارد آنجا که می‌فرماید: .
..
واذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طـائفة من هم معک ولیاخذوا اسلحتهم... ود الذین کفروا لوتغفلون عن اسلحتکم وامتعتکم فیمیلون علیکم میلة وحدة ولا جناح علیکم ان کان بکم اذی من مطر او کنتم مرضی ان تضعوا اسلحتکم وخذوا حذرکم..
و هنگامی که در میان آنها باشی، و (در میدان جنگ) برای آنها نماز را برپا کنی، باید دسته‌ای از آنها با تو (به نماز) برخیزند، و سلاحهایشان را با خود برگیرند و هنگامی که
سجده کردند (و نماز را به پایان رساندند)، باید به پشت سر شما (به میدان نبرد) بروند، و آن دسته دیگر که نماز نخوانده‌اند (و مشغول پیکار بوده‌اند)، بیایند و با تو
نماز بخوانند آنها باید وسایل دفاعی و سلاحهایشان (را در حال نماز) با خود حمل کنند (زیرا) کافران آرزو دارند که شما از سلاحها و متاعهای خود
غافل شوید و یکباره به شما هجوم آورند. و اگر از باران ناراحتید، و یا بیمار (و مجروح) هستید، مانعی ندارد که سلاحهای خود را بر زمین بگذارید ولی وسایل دفاعی (مانند زره و خود را) با خود بردارید خداوند، عذاب خوارکننده‌ای برای کافران فراهم ساخته است
سلاحهای ساخته شده از آهن، از ابزار جنگ است.
وعلمنـه صنعة لبوس لکم لتحصنکم من باسکم فهل انتم شـکرون.
و ساختن زره را بخاطر شما به او تعلیم دادیم، تا شما را در جنگهایتان حفظ کند آیا شکرگزار (این نعمتهای خدا) هستید؟
لقد ارسلنا رسلنا بالبینـت وانزلنا معهم الکتـب والمیزان لیقوم الناس بالقسط وانزلنا الحدید فیه باس شدید ومنـفع للناس ولیعلم الله من ینصره ورسله بالغیب..
ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از
باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی شدید و منافعی برای مردم است، تا خداوند بداند چه کسی او و رسولانش را یاری می‌کند بی آنکه او را ببینند خداوند قوی و شکست ناپذیر است
سپاه ابرهه از فیل در
جنگ و
هجوم خود استفاده نمودند.
الم تر کیف فعل ربک باصحـب الفیل.
آیا ندیدی پروردگارت با فیل سواران(لشکر ابرهه که برای نابودی کعبه آمده بودند) چه کرد؟!
مقاتل گوید، آن مردمی که قصد
تخریب و ویران ساختن کعبه را داشتند و با آنها یک فیل بنام محمود بود، و بگفته ضحاک هشت فیل بود و بگفته واقدی دوازده فیل، و البته مفرد آورد برای اینکه جنس اراده نموده و این در همان سالی بود که پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در آن بدنیا آمد، و بیشتر علماء بر این عقیده هستند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ابزار جنگ (قرآن)»
