علی بن بابویه قمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن بابویه قمی، متوفی در سال ۳۲۹ ه ق، مدفون در
قم، پدر شیخ
محمد بن علی بن بابویه، مـعـروف بـه
شیخ صدوق است که در نزدیکی شهرری مدفون است پسر
محدث است و پدر
فقیه و صاحب فتوا، معمولا این پدر و پسر، به عنوان
صدوقین یادمی شوند.
ابوالحسن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه، یکی از
فقها ی نامدار و یکی ازاصحاب فتوی و
اجتهاد، و در عصر خویش رئیس
فقها و
محدثین و پیشوای مردم
قم بوده است
شیعیان در امور دینی به او مراجعاتی داشته اند و فتوایش نزد همگان نافذ ومحترم بوده است.
در بـیـان عـظـمت علمی و منزلت قدس و تقوای او، همین بس است که
فقها ی مادر مواردی که حـدیـثی از
اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نرسیده باشد، و از او
فتوا یی در آن زمینه وجود داشته بـاشـد،
فتاوا ی او را به علت نزدیک بودن به عهد
امامت و
عصر معصوم (ع)، به منزله
حدیث تلقی مـی کـردنـد و
فتوا ی او را نشانی از وجود
حدیث در آن زمینه قلمداد می نمودند چنانکه
شهید اول در
کتاب ذکری با این تعبیربیان فرموده اند:.
اصـحـاب مـا، دستورالعمل خود را از رساله علی بن بابویه می گرفتند، هنگامی که دسترسی به
نص روایت نداشتند، چون اعتماد و اطمینان کاملی به او داشتند.
ابن ندیم، کتابشناس و مورخ معروف در فهرست خود می نویسد:
ابـن بـابویـه، عـلی بن موسی قمی، یکی از
فقها و یکی از موثقین
شیعه می باشد باخط پسرش
ابوجعفر محمد بن علی پشت کتابی خواندم که به یکی
اجازه داده بودکتابهای پدرش را
روایت کـنـد و تـعـداد آنها حدود ۲۰۰ جلد می باشد، ولی او تصریح نموده بود که تالیفات خودم ۱۸ کتاب می باشد.
او تـالـیـفات متعددی دارد یکی از آنها
کتاب الشرایع می باشد که جهت فرزندعزیزش صدوق نوشته است و از دیگر آثار او:
رساله الاخوان
قرب الاسناد
تفسیرقرآن کریم،
کتاب النکاح
النوادر
کتاب التوحید
الصلوة
مناسک الحج
او نـخـستین مؤلف کتاب فقهی عاری از ذکر سند روایت می باشد که توانسته است کتاب فقهی را مـجـرد از
سند روایت و مانند اثری مخصوص به مؤلف ونشان دهنده فتوی و نظر او تالیف کند و کـتابی به همین سبک به نام
الشرایع که به نام الرساله الی ابنه هم خوانده می شود، جهت پـسـر خـود، صـدوق بـه یـادگـار گذاشت ظاهر امر این است، این کتاب همان است که
الفقه الرضوی هم خوانده می شود،چون در آغاز آن قال علی بن موسی هست، از اینرو برخی چنین پنداشته اند که مقصود از او، امام علی بن موسی الرضا (ع) است.
از دیـگـر آثـار او، کـتـاب التفسیر، النکاح، مناسک الحج، قرب الاسناد، التسلیم،الطب، المواریث، المعراج می باشد این تالیفات را عباس بن عمر کلودانی (رحمه الله) خبر داد و افزوده است هنگامی که او در سال ۳۲۸ به
بغداد آمد، از او اجازه روایتی دریافت نمودم.
او از
سعد بن عبدالله اشعری روایت نموده است و
جعفر بن محمد قولویه،
کامل الزیارات را از او روایت کرده است.
او مورد عنایت خاصه حضرت
امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) واقع شده است و نامه ای از سـوی آن بـزرگوار توسط
حسین بن روح نوبختی به اورسیده است که متن آن در
رجال نجاشی این گونه آمده است:
ابـوالحسن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی، شیخ بزرگ و پیشوای قمی ها در روزگار خـویـش،
فقیه و مورد وثوق آنان، او به عراق آمد و با
ابوالقاسم حسین بن روح (رحمه الله) ملاقات نـمود و از او مسائلی را پرسید سپس با او مکاتبه نمود و این مکاتبات توسط علی بن جعفر بن اسود انـجـام مـی پذیرفت در یکی از این مکاتبات از او می طلبد که نامه ای را به محضر
صاحب امر (عج) بـرسـاند که در آن نامه درخواست دعائی درباره فرزند صورت گرفته بود، پس در پاسخ او چنین آمـد که ما از
خداوند متعال درخواست نمودیم که فرزندی به تو عنایت فرماید و به زودی دوفرزند ذکور نیکوکار و خیر نصیب تو خواهد شد.
پـس از آن مـکاتبه بود که ابوجعفر و ابوعبدالله از یک همسر ام ولدی متولدگردیدند از ابوعبدالله حـسـین بن عبیدالله آمده است که می گفت: از اباجعفر می شنیدم که بارها می گفت: من با دعای صاحب امر و امام زمان (عج) به دنیا آمده ام و به این عنایت افتخار می نمود.
علی بن بابویه در سـال ۳۲۹ هـ ق در همان سال رحلت ثقه الاسلام
محمد بن یعقوب کلینی درگذشت، و در قم، نزدیک صحن مطهر
حضرت معصومه (ع) مدفون گردید و مزارش معروف، و هم اکنون مورد زیارت و عنایت مردم می باشد.
نجاشی از عـده ای از اصـحاب خود نقل کرده است که از مجمعی از اصحاب شنیده اند که: پـیـش
ابوالحسن علی بن محمد سمری (ره)، یکی از نواب چهارگانه امام عصر (عج) بودیم که گفت: خداوند رحمت کند
علی بن الحسین بن بابویه را به اوگفته شده است که او زنده است در پاسخ گفت: نه، او امروز به رحمت ایزدی پیوست تاریخ آن را یادداشت کردند و خبر رسید که او همان روز از دنیا رفته است.
سایت اندیشه قم
