• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن تیمیّه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


از جمله کسانی که در طول چند قرن اخیر، مورد توجه وهابیون قرار گرفته و برای او ارزش فراوانی قائل شده‌اند؛ احمد بن عبدالحلیم معروف به «ابن تیمیه» است.


او کسی است که افکار و عقاید وهابی‌ها از او سرچشمه گرفته شده و در واقع مؤسس این مذهب به شمار می‌رود. وهابیها در مدح و منزلت او کتاب‌های زیادی نوشته‌اند و از او تجلیل‌های زیادی به عمل می‌آورند لذا ما در این مقاله مختصری از فعالیتهای وی را بیان می‌نماییم.
ابن تیمیه درماه ربیع الاول سال ۶۶۱ هجری در شهر حران و در خانواده‌ای از مشایخ حنابله متولد شد. نسب او احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن عبدالله بن ابی القاسم الحرانی، تقی الدین، ابوالعباس، ابن تیمیه، الدمشقی، الحنبلی است.
[۱] عسقلانی، ابن حجر، الدررالکامنه، هند، مجلس دائرة المعارف، العثمانیه، ۱۳۹۲ق، ج۱، ص۱۶۸.    
[۲] ذهبی، شمس الدین، تذکرة الحفاظ، بیروت-لبنان، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق، چاپ اول، ج۴، ص۱۹۲.    
او پس از مدتی با خانواده اش وارد دمشق شد و در ابتدا نزد پدرش مشغول به تحصیل شد و سپس اساتیدی همچون ابن عبدالدائم، مجد الدین بن عساکر، ابن ابی الیسر و بسیاری دیگر از اصحاب حنابله را برای خود انتخاب کرد.
[۳] ابن تغری بری، یوسف، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، موقع الورق، ج۱، ص۶۸.
او علاوه بر این اساتید نزد جماعتی از زنان نیز به درس خواندن مشغول شد، از جمله: ‌ام العرب فاطمه دختر ابن عساکر، ‌ام الخیر ست العرب دختر یحیی بن قایماز، زینب دختر احمد مقدسیه، زینب دختر مکی حرانیه
[۴] عبدالحمید، صائب، ابن تیمیه حیاته و عقایده، بیروت-لبنان، الغدیر، ۱۴۲۳ق، چاپ دوم، ص۵۶.
همچنین آخرین استاد او نیز شرف الدین احمد بن نعمه مقدسی بود که می‌گوید: من اجازه فتوا را به ابن تیمیه دادم.
[۵] العینی، بدرالدین، عقدالجمال فی تاریخ اهل الزمان، ص۲۸۸.

ابن تیمیه پس از پدرش در مسجد جامع به تدریس مشغول شد و درسش را در زمینه‌های مختلف تفسیر، فقه و عقاید گسترش داد. در این هنگام بود که او درصدد مخالفت با عقاید رایج مسلمین برآمد و با تمام مذاهب رایج آن زمان به مخالفت برخاست که همین فتوا و نظرات اعتقادی و فقهی اش برای او مشکل ساز شد. افکار او زمانی آشکار شد که به سؤالهای اهل حماة پاسخ داد؛ آنها طی نامه‌ای درباره آیات صفات از او سؤالهایی کردند، ابـن تـیمیه در یک نامه طولانی جواب آنها را داد، این نامه- که به عقیده حمویه نامگذاری شد- بدون آنکه ابن تیمیه صریحا عقیده خود را مطرح کند، نشان دهنده اعتقاد او به تجسیم و تشبیه است.
[۶] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبة العارف، ج۱۴، ص۴.
(شیخ معتصم، سید احمد، مترجم محمد رضا مهری، حقیقت گمشده.)


در کلام و کتاب‌های ابن تیمیه تناقضات زیادی وجود دارد که با کمی بررسی بسیاری از آنها آشکار می‌شود، به عنوان مثال او با وجود آنکه در موارد زیادی به روایات بخاری استناد می‌کند ولی همین که به روایاتی بر می‌خورد که با افکار و عقیده او سازگاری ندارد آن روایات را ابطال کرده و می‌گوید: «در بخاری و مسلم اغلاطی وجود دارد»
[۷] ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۲۲۳.    
ویا او به احادیث کتاب «المسند» احمد بن حنبل زیاد احتجاج می‌کند، ولی زمانی که می‌بیند شیعه به برخی از احادیث آن احتجاج کرده است می‌گوید: "مجرد روایات احمد موجب نمی‌شود که حدیث صحیح و عمل به آن واجب باشد.
[۸] ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۳۹۷.    
و هر چه که احمد در مسند و غیر مسندش نقل کرده نزدش حجت نیست.
[۹] ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۹۷.

ابن تیمیه وقتی می‌خواهد فضایل عمر را ذکر کند از کتاب ترمذی استناد می‌کند، ولی همین که به روایات فضایل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) می‌رسد، می‌گوید: «ترمذی احادیثی را در فضایل علی ذکر کرده که بسیاری از آن‌ها ضعیف است.»
[۱۰] ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۱۷۸.    
[۱۱] رضوانی، علی اصغر، ابن تیمیه مؤسس افکار وهابیت، ص۲۶.




ابن تیمیه ۶۷ سال بی آنکه ازدواج کند زندگی کرد و به خاطر برخی از عقاید و فتاوایش سه بار به زندان افتاد، او سرانجام در سال (۷۲۸. ه. ق) در زندان قلعه در شهر دمشق از دنیا رفت. ابن تیمیه را پس از مرگش، پیشوای فرقه وهابیت دانسته‌اند، هر چند پیروان ابن تیمیه او را از پیشوایان اهل حدیث می‌دانند؛ اما برخی دیگر شیوه او را در بررسی احادیث نادرست دانسته و می‌گویند: او در نقل حدیث دقت نداشته و عجول بوده و از تمایلات نفسانی خود پیروی می‌کرده است. با این حال اندیشه ابن تیمیه مانند برق و باد در میان مقلدان و شیفتگان او رواج یافت، بی آنکه به خود زحمت دهند و سخنان صحابه را در تفاسیری همانند تفسیر بغوی، طبری و یا ابن عطیه که مورد پذیرش او هستند، مشاهده کنند.
[۱۲] صائب، عبد الحمید، چهره واقعی ابن تیمیه، ترجمه سید محمد رضا حسینی نیا، ص۲- ۵.
وی در سال ۷۷۸ در گذشته است.

ایشان صاحب کتاب «منهاج السنة النبویّة فی نقض کلام الشیعة و القدریّة» که در چهار جلد در قاهره به طبع رسیده و همچنین کتاب مجموعه رسائل در دو جلد است.

۱. ↑ عسقلانی، ابن حجر، الدررالکامنه، هند، مجلس دائرة المعارف، العثمانیه، ۱۳۹۲ق، ج۱، ص۱۶۸.    
۲. ↑ ذهبی، شمس الدین، تذکرة الحفاظ، بیروت-لبنان، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق، چاپ اول، ج۴، ص۱۹۲.    
۳. ↑ ابن تغری بری، یوسف، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، موقع الورق، ج۱، ص۶۸.
۴. ↑ عبدالحمید، صائب، ابن تیمیه حیاته و عقایده، بیروت-لبنان، الغدیر، ۱۴۲۳ق، چاپ دوم، ص۵۶.
۵. ↑ العینی، بدرالدین، عقدالجمال فی تاریخ اهل الزمان، ص۲۸۸.
۶. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبة العارف، ج۱۴، ص۴.
۷. ↑ ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۲۲۳.    
۸. ↑ ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۳۹۷.    
۹. ↑ ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۹۷.
۱۰. ↑ ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم، منهاج السنة النبویة، مؤسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، چاپ اول، ج۷، ص۱۷۸.    
۱۱. ↑ رضوانی، علی اصغر، ابن تیمیه مؤسس افکار وهابیت، ص۲۶.
۱۲. ↑ صائب، عبد الحمید، چهره واقعی ابن تیمیه، ترجمه سید محمد رضا حسینی نیا، ص۲- ۵.


خاتمی، احمد، فرهنگ علم کلام، ص۴۸.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «ابن تیمیه»، تاریخ بازیابی۹۵/۱/۲۴.    



جعبه ابزار