• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابو الوفا اخسیکتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوالوفا حسام الدین محمدبن محمدبن عمر اَخْسیکَتی، (د۴۴ق/ ۲۴۶م)، معروف به «ابن ابی المناقب»، فقیه حنفی و اصولی می‌باشد.



وی به قصبه اَخْسیکَت (یا اَخْسیکَث) در ناحیه فرغانه از ماوراء النهر
[۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۲.
انتساب داشته است. کنیه وی را ابوعبدالله نیز آورده اند.
[۲] عبدالقادر قرشی، الجواهر المضیئة، ج۱، ص۳۰، حیدرآباد دکن، ۳۳۲ق.

از زندگانی او اطلاع چندانی در دست نیست.


کسی استادان او را نیز نمی‌شناسید، تنها نام دو تن از شاگردان او یعنی « محمد بن عمر نوح آبادی » و « محمد بن محمد بخاری »
[۳] طاش کوپری زاده احمد، طبقات الفقهاء، ج۱، ص۸، موصل، ۹۶۱م.
و « محمد بن محمد عبیدی » در دست است.
[۴] لکهنوی محمد، الفوائد البهیة، ج۱، ص۸۸، حیدرآباد دکن، ۳۲۴ق.



شهرت اخسیکتی تنها به سبب تألیف کتاب « المنتخب فی اصول المذهب » است که به «منتخب حسامی» و «المختصر» نیز معروف است. از این رو او را «صاحب المختصر» نیز می‌خوانده اند.
کتاب المنتخب نزد فقیهان اصولی به عنوان کتابی معتبر شناخته می‌شده است و اعتبار آن از همان آغاز، چنان بود که در فاصله ای کمتر از یک سده، فقیهان متعدد به تألیف شروح و حواشی بر آن پرداختند
[۵] لکهنوی محمد، الفوائد البهیة، ج۱، ص۸۸، حیدرآباد دکن، ۳۲۴ق.
[۶] حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ص۸۴۹.
و برخی از این شروح را آورده اند.


بروکلمان از نسخه های خطی این شرح‌ها نیز خبر داده است. معروف ‌ترین شروح المنتخب این هاست :
۱. الوافی، از حسام الدین حسین بن علی سغناقی (د ۱۰ق) که نسخه‌هایی از آن در کتابخانه های قاهره و پاریس موجود است.
۲. التحقیق، یا غایة التحقیق از عبدالعزیز بن احمد بخاری (د ۳۰ق) که در لکهنو (۸۷۱ و ۸۷۶م) منتشر شده است.
۳. التبیین، از قوام الدین امیر کاتب بن امیرعمر اِتقانی (د ۵۸ق).


(۱) حاجی خلیفه، کشف الظنون.
(۲) طاش کوپری زاده احمد، طبقات الفقهاء، موصل، ۹۶۱م.
(۳) عبدالقادر قرشی، الجواهر المضیئة، حیدرآباد دکن، ۳۳۲ق.
(۴) لکهنوی محمد، الفوائد البهیة، حیدرآباد دکن، ۳۲۴ق.
(۵) یاقوت حموی، معجم البلدان.


۱. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۲.
۲. عبدالقادر قرشی، الجواهر المضیئة، ج۱، ص۳۰، حیدرآباد دکن، ۳۳۲ق.
۳. طاش کوپری زاده احمد، طبقات الفقهاء، ج۱، ص۸، موصل، ۹۶۱م.
۴. لکهنوی محمد، الفوائد البهیة، ج۱، ص۸۸، حیدرآباد دکن، ۳۲۴ق.
۵. لکهنوی محمد، الفوائد البهیة، ج۱، ص۸۸، حیدرآباد دکن، ۳۲۴ق.
۶. حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ص۸۴۹.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالوفا اخسیکتی»، ج۷، ص۳۰۱۰.    



جعبه ابزار