• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابو ضمره

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوضمره یا ابوضمیره، صحابی ایرانی و آزاد شده پیامبر(ص) بود که در مدینه سکونت داشت. برخی منابع او را اسیر یکی از نبردهای صدر اسلام دانسته‌اند، و پیامبر(ص) او را که از سهم غنائم بود، آزاد کرد و برخی نیز وی را غلام خریداری شده «ام‌سلمه» برای رسول‌خدا(ص) و آزاد شده آن حضرت دانسته‌اند.


منابع نام او را «سعد» یا «روح» ثبت کرده‌اند. گویا او از بحرین به عنوان اسیر آورده شده بود.
[۱] مکاتیب الرسول، ج٣، ص٢۵۴.
برخی ابوضمره را غلام خریداری شده «ام‌سلمه» برای رسول‌خدا(ص) و آزاد شده آن حضرت دانسته‌اند.
[۲] ابن شهرآشوب، ج١، ص١۴٨.


وی جد «حسین بن ضمیرة بن عبداللّه بن‌ ابی‌ضمیره» بود و نقل است که او خود را به «سندر» (زیبا) یا «شیرزاد» از اعقاب «گشتاسب» (از پادشاهان باستانی ایران) منسوب می‌کرد.
[۳] ر. ک: الاستیعاب، ج۴، ص٢۵٨؛ اسد الغابه، ج۶، ص١٧۴؛ الکامل، ج٢، ص٢١٢؛ مناقب، ج١، ص١۴٨؛ بحارالانوار، ج٢٢، ص٢۵۶؛ تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢.


بنابر قولی «ابوضمره» در یکی از نبردها اسیر شد و پیامبر(ص) او را که از سهم غنائم بود، آزاد کرد و برای وی و خاندانش نامه‌ای به خط «ابی‌ بن‌ کعب» (صحابی و قاری برجسته) نوشت و در آن آزادی او را یادآور شد. این سند نزد فرزندان و ذریه این صحابی نگهداری می‌شد. «حسین‌ بن عبدالله» از نوادگان «ابوضمره» آن را نزد «مهدی عباسی» (١۵۶ - ١۶٩ه. ق) آورد و او آن را بوسید و به آورنده صله داد.
[۴] ر. ک: تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢؛ امتاع الاسماع، ج۶، ص٣٣۴؛ مکاتیب الرسول، ج٣، صص٢۵۴ و ٢۵۵.
به نظر می‌رسد که ابوضمیره در بحرین اسیر شده باشد؛ چنان‌که از «ابواسید انصاری» نقل شده است: «اسیرانی از بحرین آوردند و رسول‌خدا(ص) فرزند زنی را که در فراغ فرزندش می‌گریست، به وی برگرداند».
در خبر دیگری از خود ضمیره نقل شده است: پیامبر(ص) مادرم «ام‌ضمیره» را گریان دید و چون از سبب آن پرسید. گفت: «میان من و فرزندم جدایی‌انداخته‌اند». رسول خدا(ص) ضمن نکوهش این اقدام، شخصی را نزد صاحب ضمیره فرستاد و وی را به بچه شتری خرید.
[۵] صحیح بخاری، ج٢، ص٣٨٩؛ معرفة الصحابه، ج۵، ص٢٩٣٩.


به روایتی، منزل ابوضمیره در عقیق مدینه بود.
[۶] الاصابه، ابن‌حجر، ج٧، ص١٩٠.


برخی عرب بودن وی را مشهور و برخی احتمال فارس بودن او را داده‌اند، اما بر اساس روایات مختلفی که او را به پادشاهان باستانی ایران، منسوب می‌کند، آیت‌الله احمدی میانجی، ایرانی بودن ابوضمیره را احتمال داده است.
[۷] ر. ک: مکاتیب الرسول، ج٣، صص ٢۵۴ و ٢۵۵.



۱. ↑ مکاتیب الرسول، ج٣، ص٢۵۴.
۲. ↑ ابن شهرآشوب، ج١، ص١۴٨.
۳. ↑ ر. ک: الاستیعاب، ج۴، ص٢۵٨؛ اسد الغابه، ج۶، ص١٧۴؛ الکامل، ج٢، ص٢١٢؛ مناقب، ج١، ص١۴٨؛ بحارالانوار، ج٢٢، ص٢۵۶؛ تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢.
۴. ↑ ر. ک: تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢؛ امتاع الاسماع، ج۶، ص٣٣۴؛ مکاتیب الرسول، ج٣، صص٢۵۴ و ٢۵۵.
۵. ↑ صحیح بخاری، ج٢، ص٣٨٩؛ معرفة الصحابه، ج۵، ص٢٩٣٩.
۶. ↑ الاصابه، ابن‌حجر، ج٧، ص١٩٠.
۷. ↑ ر. ک: مکاتیب الرسول، ج٣، صص ٢۵۴ و ٢۵۵.
جعبه ابزار