ابوعبدالله اخفش احمد بن عمران الهانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله احمد بن عمران بن سلامه الهانی، ملقب به اخفش (م پیش از ۲۵۰ هـ)، نحوی، لغوی و از شاعران
اهل‌بیت در
قرن سوم هجری قمری بود.
اخفش به کسی گفته می‌شد که از چشمانی کوچک و دید کم برخوردار بود و یازده نفرند که به این لقب مشهورند و این فرد اولین آنان است.
به گفته برخی منابع، احمد از اهالی
شام بوده که برای فراگیری علوم به
عراق و
حجاز رفت و در
مکه ساکن شد و از اساتیدی چون
اسماعیل ابن عُلیّه، وکیع،
زید بن حباب و
یزید بن هارون کسب علم کرد و در علوم لغت، نحو و ادبیات به استادی رسید، از این‌رو
عبدالله بن محمود سعدی مروزی،
یحیی بن عمر اندلسی،
ابوبکر بن ابی‌عاصم و برخی دیگر نزد الهانی شاگردی کردند.
ابوحاتم رازی هم در مکه از اخفش حدیث آموخته و او را صدوق توصیف می‌کند.
الهانی پس از سال‌ها تحصیل و تدریس، به
مصر رفت،
اسحاق بن عبدالقدوس مقدمش را گرامی داشت و او را برای تعلیم و تادیب فرزندانش به طبریه، شهری در
اردن قدیم فرستاد.
الهانی علاوه بر این علوم، در شعر نیز مهارت داشت و به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) محبت می‌ورزید و اشعار زیادی درباره آنان سروده است از جمله این اشعار:
انّ بنی فاطمة المیمونه ••• الطیبین الاکرمین الطینه
ربیعنا فی السنة الملعونه ••• کلّهم کالروضة المهتونه
از این‌رو،
علامه بحرالعلوم وی را در شمار شاعران اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) قرار داده است.
مرگ الهانی را پیش از سال ۲۵۰ هـ آورده‌اند.
تالیف اخفش،
غریب الموطا (تفسیر غریب الموطا) می‌باشد.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۱۶، برگرفته از مقاله «احمد الهانی».
