اجتباء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إجْتِبَاء (به کسر همزه و سکون جیم و کسر تاء)، یکی از مفردات قرآن کریم به معنی برگزیدن و جمع کردن به طور اختیار است. در
قرآن کریم از
پیامبران و
ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) به عنوان إجتباء تعبیر شده است؛ زیرا آنها برگزیدگانند.
إجْتِبَاء به معنی جمع کردن به طور اختیار و بر گزیدن است.
(فَاجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ) «پس پروردگارش او را بر گزید و از نیکوکاران گردانید».
(وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآيَةٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَيْتَهَا ...) «و آنگاه که آیه‌ای نیاوردی گویند: چرا آنها را جمع نکردی». گویا منظور
کفّار از این کلام آن بود که حضرت آیه‌ها را از خودش می‌آورد و مربوط به خدا نیست لذا می‌گفتند چرا آیه‌ها را جمع و جور نکردی و نیاوردی؟
(وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِن قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ...) هر که با نظر انصاف در این
آیه دقّت کند خواهد دید که به ائمه دوازده‌گانه (علیهم‌السّلام) تطبیق می‌شود زیرا آنها برگزیدگانند نه تمام
امّت (هُوَ اجْتَباکُمْ) و آنها فرزندان ابراهیم‌اند نه همه مردم
(مِلَّةَ اَبِیکُمْ) و
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شاهد بر آنها و آنها شاهد بر مردم‌اند و این
شهادت نتیجه اجتباء است
(لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النَّاسِ) در
تفسیر برهان و
صافی روایاتی در این زمینه نقل شده است و راجع به تفصیل مطلب به
المیزان ذیل آیه ۱۴۳
سوره بقره رجوع شود که به طور مشروح تحقیق شده است بی‌انصافی است که گفته شود: «اجْتَباکُمْ» به معنی برگزیدن مردم برای تکالیف است. زیرا چنین تعبیری در
قرآن نداریم و اجتباء در همه جای قرآن در برگزیدن پیامبران به کار رفته است مگر در آیه ۲۰۳
سوره اعراف که گذشت و آن نقل قول کفار است. یا اینکه بگوئیم: چون
ابراهیم پدر رسول خداست و آن حضرت پدر امّت، لذا ابراهیم پدر امّت خوانده شده است و یا اینکه اکثر عرب پسران او بودند. گویا آیه شریفه فقط برای آن روز و برای عرب‌ها است و دیگر خطاب برای امروزی‌ها صادق نیست. حقّ آن است که مخاطب «مِلَّةَ اَبِیکُمْ» مردان مخصوصی‌اند همچنین مصداق «اجْتَباکُمْ» و شهداء، که عبارت از ائمّه باشند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "إجتباء"، ج۲، ص۱۵-۱۷.
