• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اجرای حد زن حامله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



باتوجه به آیات و روایات اجرای حدود الهی بر زن حامله تا زمانی که جنین متولّد نشده است، جایز نیست، زیرا اقامه حدّ بر زن حامله، موجب هلاکت جنین خواهد شد و یا دست‌کم ترس به هلاکت رسیدن او وجود دارد.



اجرای هیچ حدّی از حدود الهی بر زن حامله تا زمانی که جنین متولّد نشده است، جایز نیست، اعمّ از این‌که زن حامله قاتل باشد و مستحقّ قصاص نفس، یا به کیفر قصاص طرف (قطع اعضاء) محکوم شده باشد، یا مستحقّ حدّ زنا، یا شرب خمر، و یا سایر حدود الهی، و یا مشمول تعزیرات باشد، و اعمّ از این‌که جنین از حلال و نکاح شرعی بوجود آمده باشد و یا از طریق حرام و زنا، و نیز اعمّ از این‌که بعد از استحقاق عقوبت، وجود پیدا کرده باشد یا قبل از آن، زیرا اقامه حدّ بر زن حامله، موجب هلاکت جنین خواهد شد و یا دست‌کم ترس به هلاکت رسیدن او وجود دارد.

این حکم در میان فقها قطعی و مسلّم است، محقّق در این‌باره می‌نویسد: «بر زن حامله، اجرای قصاص نمی‌گردد تا جنین متولّد شود، هر چند بعد از استحقاق عقوبت قصاص، حامله شده باشد». عبارت بسیاری از فقهای گذشته و معاصرین شبیه آن‌چه ذکر شد، می‌باشد.


در ادامه باتوجه به آیات و روایات ثابت می‌شود که اجرای هیچ حدّی از حدود الهی بر زن حامله تا زمانی که جنین متولّد نشده است، جایز نیست.

۲.۱ - آیات

الف: خداوند می‌فرماید: هر کس به شما تجاوز کند به مثل آن و به‌اندازه‌ای که تجاوز نموده با او به مقابله برخیزید. «فَٱعْتَدُوا۟ عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا ٱعْتَدَیٰ عَلَیْکُمْ». در فرض کلام، کیفر جانی به‌اندازه‌ای که جنایت کرده ممکن نیست، زیرا قصاص یا اجرای دیگر حدود، چه بسا موجب تلف یا نقصان جنین که هیچ جنایتی مرتکب نشده، می‌گردد.

ب: در آیه دیگری آمده است، هیچ‌کس گناه دیگری را بدوش نمی‌کشد. «وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌۭ وِزْرَ اُخْرَیٰ».
شیخ طوسی در تفسیر تبیان می‌گوید: از این آیه استفاده می‌شود، هیچ فردی به گناهی که دیگری انجام داده، مؤاخذه نمی‌گردد و هرکس فقط به‌اندازه گناهی که مرتکب گردیده است، کیفر می‌بیند. فرض اینست که، جنین مرتکب جرم نشده و قادر به ارتکاب جرم نیست. بنابراین نباید به جرمی که مادرش مرتکب شده، هلاک شود.

ج: هم‌چنین در آیه قصاص آمده است: زن را در مقابل زن باید قصاص نمود. «وَٱلْاُنثَیٰ بِٱلْاُنثَیٰ». در مساله مورد بحث، اگر زن حامله قصاص شود، زن و جنینی که در رحم دارد (دو نفر بجای یک نفر) قصاص می‌شوند که خلاف صریح قرآن است.

د: در آیه ‌دیگری می‌فرماید: در مجازات قتل (قصاص) اسراف ننمایید. «فَلَا یُسْرِف فِّی ٱلْقَتْلِ». و اجرای قصاص و دیگر حدود بر زن حامله، اسراف در قتل است، زیرا موجب قتل کسی می‌شود که در جنایت شرکت نداشته است.

۲.۲ - روایات

شیخ مفید در کتاب الارشاد می‌نویسد: از طریق شیعه و اهل‌سنّت، روایت شده است، زن حامله‌ای را به نزد عُمر آوردند که مرتکب زنا شده بود، عُمر حکم نمود او را رجم نمایند، امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فرمود: از اجرای این حکم دست نگه‌دار، مادر مجرم است، ولی جنینی که در شکم دارد بی‌گناه است. «هَبْ لَکَ سَبَیلٌ عَلَیْهَا‌ایُّ سَبِیل لَکَ عَلَیٰ مَا فی بَطْنِهٰا»، در حالی که خدا می‌فرماید: هیچ‌کس گناه دیگری را بدوش نمی‌کشد. عمر با شنیدن این سخن گفت: هیچ مشکلی نیست، مگر این‌که ابوالحسن آن‌را رفع می‌نماید، سپس سؤال کرد در این قضیه چه باید کرد؟ امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فرمود: اجرای حکم را به تاخیر بیانداز تا جنین متولّد شود و پس از تولّد و بعد از آن‌که فردی کفالت فرزندش را متعهّد گردید، بر او اجرای حدّ‌ نما.

علّت حکم در کلام امام (علیه‌السّلام)، یعنی جمله «اَیُّ سَبِیل لَکَ عَلَیٰ مَا فِی بَطْنِهٰا» که در مورد حدّ زنا بیان شده، شامل دیگر حدود الهی مانند قصاص و غیر آن نیز می‌باشد. آیت‌الله فاضل لنکرانی می‌گوید: این روایت اگرچه در مورد رجم صادر شده ولیکن از آن استفاده می‌شود اجرای حدّ جلد (شلاق) نیز بر زن حامله در صورتی‌که مضرّ به‌حال جنین باشد، جایز نیست. به‌ویژه این‌که امام به آیه شریفه قرآن استشهاد نموده است.

در روایت معتبر دیگر، عمّار می‌گوید: از امام صادق (علیه‌السّلام) پرسیدم: زنی در حالی‌که حامله بوده مرتکب زنای محصنه گردیده است، حکم آن چیست؟ فرمود: باید اجرای حکم به‌تاخیر افتد تا جنین متولّد شود و نیز مدّت زمان شیرخوارگی طفل پایان پذیرد، سپس رجم گردد. «قَالَ: تُقَرُّ حَتَّی تَضَعَ مَا فِی بَطْنِهَا وَ تُرْضِعَ وَلَدَهَا ثُمَّ تُرْجَمُ».
مناسبت حکم و موضوع، اقتضا دارد، قصاص و دیگر حدود الهی نیز شامل حکم روایت باشد و حدّ زنا که روایت در مورد آن صادر شده ویژگی خاصّی ندارد. روایت دیگری نیز با همین مضمون صادر شده است.

۲.۳ - دیدگاه علما

محقّق اردبیلی معتقد است، عقل نیز همانند شرع به تاخیر اجرای حدّ بر زن حامله حکم می‌نماید.
[۱۷] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، ج۱۲، ص۴۲۰.

بعضی از فقیهان در این‌باره ادّعای اجماع و عدم خلاف نموده‌اند.


۱. محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، ج۴، ص۲۱۶.    
۲. علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۳، ص۶۲۸.    
۳. شهید اول، محمد بن جمال‌الدین، غایة المراد، ج۴، ص۳۲۰.    
۴. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام، ج۱۵، ص۲۵۲.    
۵. امام خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۵۳۸-۵۳۹.    
۶. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة (کتاب القصاص)، ص۳۴۰.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۸. فاطر/سوره۳۵، آیه۱۸.    
۹. شیخ طوسی، محمد بن حسن، تفسیر التبیان، ج۴، ص۳۳۷.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۷۸.    
۱۱. اسراء/سوره۱۷، آیه۳۳.    
۱۲. شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۱، ص۲۰۴.    
۱۳. شیخ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۸، ص۱۰۸، باب ۱۶، من ابواب حد الزنا، ح۷.    
۱۴. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة (کتاب الحدود)، ص۱۹۷.    
۱۵. شیخ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۸، ص۱۰۶-۱۰۷، باب ۱۶، من ابواب حدّ الزنا، ح۴.    
۱۶. شیخ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۸، ص۱۰۷، ح۵۶.    
۱۷. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، ج۱۲، ص۴۲۰.
۱۸. فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام، ج۱۱، ص۱۶۹.    
۱۹. سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام، ج۲۸، ص۳۰۰.    
۲۰. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۲۲.    



انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۲۲۹-۲۳۲، برگرفته از بخش «گفتار دوّم:احکام جنین و رعایت حقوق کودک پیش از تولّد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۱۵.    






جعبه ابزار