اسامی سوره توبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسامی ذکر شده برای
سوره توبه ، اسامی سوره توبه است.
سوره توبه نام‌های دیگری نیز دارد که عبارتند از:
«بحوث» بر وزن «فعول» صیغه
مبالغه از ماده «بحث» و به معنای کاوش و
تحقیق است. از آن جا که سوره توبه درباره
نفاق انسان‌های دوچهره سخن گفته و در آن، نفاق منافقان برملا و
ظاهر شده، «بحوث» نام گرفته است.
سوره توبه با واژه «
برائت » آغاز شده و حکم برائت و بیزاری از
مشرکان و قطع رابطه و لغو تمام پیمان‌ها با آنان را با قاطعیت صادر کرده است و در
آیه اول نیز بر این موضوع تاکید دارد (براءة من الله ورسوله…) و در آیه سوم می‌فرماید: (… ان الله بریء من المشرکین ورسوله…)؛
از این رو، به سوره «برائت» نامگذاری شده است.
«حافره» از ریشه «
حفر » به معنای کندن و کاویدن و اطلاع یافتن از کار کسی، گرفته شده است. از آن جا که این سوره از
اسرار منافقان پرده برداشته و از طرفی به سبب وجود آیاتی چون آیه ۷۷ و ۱۱۰
که دل‌های آنان را کند و درهم کوبید و
آثار نفاق را در آن باقی گذاشت، سوره «حافره» نام گرفت.
سيف يكي ديگر از نامهاي سوره توبه است.
خداوند در این سوره می‌فرماید: (وممن حولکم من الاعراب منافقون ومن اهل المدینة مردوا علی النفاق لا تعلمهم نحن نعلمهم سنعذبهم مرتین ثم یردون الی عذاب عظیم)؛ «و برخی از بادیه نشینانی که پیرامون شما هستند منافقند و از ساکنان
مدینه (نیز عده‌ای) بر نفاق خو گرفته‌اند تو آنان را نمی‌شناسی ما آنان را می‌شناسیم به زودی آنان را دو بار
عذاب می‌کنیم سپس به عذابی بزرگ بازگردانیده می‌شوند».
به دلیل وعده عذاب در این آیه برای منافقان، سوره توبه به «سوره عذاب» نامگذاری شده است.
فاضحه به معنای افشاگر و رسوا کننده است. چون چند آیه از سوره توبه با لحن شدیدی در
توبیخ منافقان نازل شده، پرده از
چهره نفاق آنان برداشته و آنان را رسوا کرده، این سوره به «فاضحه» نیز
شهرت یافته است.
«مبعثره» اسم فاعل از ریشه «بعثره» است که یکی از معانی آن در
لغت ، آشکار ساختن است. سوره توبه اسرار نهانی و نقشه‌های خائنانه منافقان را فاش و آشکار و موجبات رسوایی آنان را فراهم کرده است؛ لذا آن را «مبعثره» نیز گفته‌اند.
چون در سوره توبه، اسرار نهانی و معایب نفسانی منافقان آشکار شده، «مثیره» یعنی
انتقام گیرنده نیز نام گرفته است.
واژه «مخزیه» از ماده «خزی» به معنای
خوار و
ذلیل کننده است.
علت نام گذاری سوره توبه به مخزیه این است که با افشا و رسوا کردن منافقان و اعلان برائت از
مشرکان ، آنان را خوار و ذلیل کرده است.
مدمدمه و مشرده از نامهاي ديگر سوره توبه است.
گرچه برخی سوره توبه را «مشقشقه» نیز نامیده‌اند، اما این نامگذاری صحیح نیست؛ زیرا در منابع اصیل و دست اول از این اسم خبری نیست. گویا این
اصطلاح ،
تصحیف واژه «مقشقشه» باشد که در منابع اولیه آمده است.
«مقشقشه» از ماده «قشقشه» و به معنای
شفا دادن از بیماری است. سوره توبه،
قلب مؤمن ، قاری و عمل کننده به این
سوره را از بیماری نفاق شفا می‌بخشد؛ لذا برخی آن را «مقشقشه» نیز نام نهاده‌اند. «مقشقشه» نامی است مشترک میان چهار سوره توبه،
کافرون ،
فلق و
ناس .
«منقره» اسم فاعل از ماده «نقر» به معنای بیان نادرستی‌ها و کاستی‌های دیگران است. چون در سوره توبه اسرار نهانی و عیوب نفسانی
منافقان و مشرکان ظاهر شده است، به آن «منقره» نیز گفته‌اند.
منکلة يكي ديگر از نامهاي سوره توبه است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآني، برگرفته از مقاله «اسامی سوره توبه».
