استصحاب در شبهه حکمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استصحاب در
شبهه حکمی به
استصحاب یک
حکم بعد از
شک حاصل از فقدان نص بر بقا یا
اجمال نص یا
تعارض نصوص اطلاق می‌شود.
استصحاب در شبهه حکمی، مقابل
استصحاب در شبهه موضوعی می‌باشد و عبارت است از حکم به بقای حکمی که شک در بقای آن ناشی از نبودن
نص یا اجمال نص بر بقای آن یا تعارض نص بر بقا با نص دیگر است، مانند: شک در بقای حکم
نجاست آب متغیر، بعد از زوال تغیر آن، به خاطر عدم وجود نص بر بقای نجاست بعد از زوال تغیر، و یا مانند: شک در
وجوب روزه بعد از استتار قرص
خورشید و قبل از ذهاب
حمره مشرقیه ، به خاطر اجمال آیه (ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَی اللَّیْلِ) که مفهوم «لیل» در آن مردد است بین این که اول آن «استتار قرص» است یا «ذهاب حمره مشرقیه»، و یا مانند: شک در بقای وجوب
نماز جمعه در
زمان غیبت ، به سبب تعارض نصوص.
در این که آیا استصحاب از
قواعد فقهی است یا از مسائل اصولی، اختلاف وجود دارد؛ گروهی آن را از قواعد فقهی می‌دانند و برخی قائل به تفصیل شده و گفته‌اند: استصحاب‌هایی که در شبهات حکمی جاری می‌شود از مسائل اصولی است و استصحاب‌هایی که در شبهات موضوعی جاری می‌شود از قواعد فقهی محسوب می‌شود.
بسیاری از
اصولیون هم چون مرحوم «
آخوند خراسانی (رحمه الله)» و «
مظفر » معتقدند اخبار
حجیت استصحاب ،
اطلاق و عمومیت داشته، و استصحاب در شبهه حکمی و موضوعی، هر دو، را شامل می‌شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «استصحاب در شبهه حکمی».
