• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استصحاب فرد مردد خانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


استصحاب فرد مردد استصحاب مصداق مردّد بین دو یا چند فرد خارجی است.


استصحاب فرد مردد، مقابل استصحاب فرد معین است و به استصحابی گفته می‌شود که مستصحب آن فردی مردد در بین دو یا چند فرد در خارج می‌باشد؛ به بیان دیگر، مستصحب آن امری جزئی و شخصی است که در تطبیق آن با مصداق خارجی، تردید شده است، مانند این که مکلف می‌داند یکی از دو لیوان موجود نزد او نجس می‌باشد، امّا نمی‌تواند به طور معین آن را در خارج نشان دهد، سپس علم پیدا می‌کند که یکی از این دو لیوان از بین رفته است، ولی نمی‌داند لیوان معدوم، لیوان نجس بوده یا لیوان پاک ؛ در این جا، اگر نجاست سابق را استصحاب کند، به چنین استصحابی، استصحاب فرد مردد می‌گویند.

مشهور اصولی‌ها، چنین استصحابی را صحیح نمی‌دانند.
اصولیون اختلاف دارند که آیا شبهه عبائیه از مصادیق استصحاب فرد مردد است یا از موارد استصحاب کلی قسم دوم، و مورد آن جایی است که شخص می‌داند یکی از دو طرف عبای او نجس شده و به دنبال این علم اجمالی ، اقدام به تطهیر یکی از دو طرف عبا (مثلا طرف پایین) می‌نماید، حال بقای آن نجاستی که در سابق علم اجمالی به آن داشت، مورد شک واقع می‌شود؛ در چنین حالتی، اگر نجاست را استصحاب کند، بعضی آن را از نوع استصحاب کلی قسم دوم می‌دانند، اما مشهور معتقدند چنین استصحابی، استصحاب فرد مردد است، زیرا در چنین حالتی اگر استصحاب کلی صورت بگیرد، صحیح نیست، چون موضوع در استصحاب کلی قسم دوم، نجاست یکی از آن دو است، در حالی که در این جا، قطع داریم این موضوع به نجاست فرد مردد تبدیل شده است مردد بین آن فردی که به طور قطع طاهر گردیده و آن فردی که نجاست آن مشکوک است بنابراین، استصحابی که در این مورد جاری می‌گردد، در حقیقت استصحاب فرد مردد است که مشهور، حجیت آن را نپذیرفته‌اند.

ضابطه کلی در بیان استصحاب کلی قسم دوم و استصحاب فرد مردد این است که اثری که پس از استصحاب، بر مستصحب مترتب می‌شود، از دو حال خارج نیست:
۱. اثر از آنِ کلی قدر جامع است با قطع نظر از تعینات و تشخصات فردی و خارجی، که در این صورت، نسبت به خود کلی، ارکان استصحاب کامل است و بقای خود کلی، استصحاب می‌شود (استصحاب کلی قسم دوم)؛
۲. اثر از آنِ کلی است به لحاظ تعینات فردی و تشخصات خارجی، که در این صورت، استصحاب قدر جامع بی‌فایده است، بلکه آن چه مفید است، استصحاب خود فرد است که نسبت به آن تردید وجود دارد (استصحاب فرد مردد).
[۱] مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۲۹۴.    
[۲] نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۴۱۱.    
[۳] خمینی، مصطفی، تحریرات فی الاصول، ج۳، ص۸۳۵.
[۴] آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص (۴۶۲-۴۶۱).
[۵] صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۶، ص۱۱۲.    
[۶] صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۴۸۳.
[۷] جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۷، ص۱۹۳.
[۸] حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۵، ص۲۲۳.    
[۹] ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۴، ص (۱۰۰-۹۹).
[۱۰] خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۱۳۰.
[۱۱] مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۲۵۳.    
[۱۲] بروجردی، محمد، مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، ج۶، ص۱۶۰.


شبهه عبائیه.

۱. ↑ مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۲۹۴.    
۲. ↑ نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۴۱۱.    
۳. ↑ خمینی، مصطفی، تحریرات فی الاصول، ج۳، ص۸۳۵.
۴. ↑ آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص (۴۶۲-۴۶۱).
۵. ↑ صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۶، ص۱۱۲.    
۶. ↑ صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۴۸۳.
۷. ↑ جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۷، ص۱۹۳.
۸. ↑ حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۵، ص۲۲۳.    
۹. ↑ ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۴، ص (۱۰۰-۹۹).
۱۰. ↑ خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۱۳۰.
۱۱. ↑ مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۲۵۳.    
۱۲. ↑ بروجردی، محمد، مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، ج۶، ص۱۶۰.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «استصحاب فرد مردد».



جعبه ابزار