اسپیدکمر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسپیدکمر \ espīd-kamar\ ، جان‌پناه و گردنه‌ای در دامنۀ جنوبی کوه توچال.
در فاصلۀ حدود ۹۵۰ متری جنوب قلۀ توچال، در موقعیت جغرافیایی°۵۱ و´۲۵ طول شرقی، و°۳۵ و´۵۲ عرض شمالی، و ارتفاع متوسط ۴۰۰‘ ۳ متر از سطح دریا و در مسیر کوهنوردی میدان دربند به قلۀ توچال، در فاصلۀ ۵۰۰‘۱ متری شمال غرب
پناهگاه شیرپلا، پناهگاهی به نام پناهگاه اسپیدکمر (صخرۀ سنگی سفید) یا جان‌پناه امیری وجود دارد.
در برخی از نقشه‌ها و نوشته‌ها به جای اسپیدکمر از نام سیاه‌سنگ استفاده کرده‌اند که اشتباه است.
جان‌پناه اسپیدکمر نخستین جان‌پناه کوهستانی ایران است که در ۱۳۲۶ ش به همت محمدکاظم گیلانپور و گروهی از کوهنوردان بنا شده است.
مسیر این جان‌پناه از میدان
دربند آغاز می‌شود و در سربالایی تند کوه در جهت شمال ادامه یافته، به میدان کوچک
سربند و سپس
شیردره،
تله‌سی‌یژ و دوراهی
اسون (اوسون) می‌رسد. از دوراهی اوسون، این مسیر پیاده‌روی کوهنوردی اندکی به سمت شمال شرقی منحرف می‌شود، و پس از عبور از شرق
آبشار پسنک، به
آبشار دوقلو و پس از عبور از آنجا به
غارپلنگ و سپس به پناهگاه شیرپلا می‌رسد.
در محل پناهگاه شیرپلا این مسیر کوهنوردی به ۳ شاخۀ شرقی، شمالی و غربی تقسیم می‌شود. شاخۀ شرقی به منطقۀ باغک، اسپیلت، سرلوگرزدره و نهایتاً
گردنه پیازچال می‌رود. شاخۀ شمالی پس از رسیدن به منطقه
باغک مستقیماً به سمت شمال امتداد یافته، به یوردخللر، یال چهارپالون و در آخر در سمت شرق
قله توچال به خط‌الرأس کوه توچال منتهی می‌شود. شاخۀ غربی پس از عبور از پناهگاه شیرپلا به سمت غرب منحرف می‌شود، و پس از طی حدود ۴۰۰ متر به سمت شمال تغییر جهت داده، پس از طی حدود ۳۰۰ متر به جان‌پناه اسپیدکمر یا امیری می‌رسد. این مسیر پس از رسیدن به جان‌پناه یادشده در جهت شمال، خط مستقیمی را طی کرده، به یال گوله‌بند یا کوله‌بند می‌رسد و سپس در فاصلۀ حدود ۱۵۰ متری شرق قلۀ توچال به خط‌الرأس کوه منتهی می‌شود.
طول این مسیر کوهنوردی، از میدان دربند تا قلۀ توچال توسط کوهنوردان حرفه‌ای یک‌روزه قابل طی‌کردن است، اما آن‌ها عموماً ترجیح می‌دهند که این مسیر را با تأنی و درنگ همراه با اقامت شبانه در شیرپلا و اسپیدکمر، سه‌روزه طی کنند و قلۀ توچال را در روز سوم فتح نمایند.
•
پازوکی طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «اسپیدکمر»، ص۱۲۲.
