• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اسکندر ختلانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خَتْلانی، اسکندر، شاعر و روزنامه نگار معاصر تاجیک.



اسکندر عیدی زاده، مشهور به ختلانی در ۱۳۳۳ش/ ۱۹۵۴ در شهر کولاب تاجیکستان «ختلان قدیم» در خانواده ای فرهنگی به دنیا آمد.


دوره های دبستان و دبیرستان را در تاجیکستان گذراند. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه ویژه ادبیات جهان به مسکو رفت و در ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱فارغ التحصیل شد.
[۱] رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
[۲] رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
پس از آن به شهر دوشنبه بازگشت و در دهه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۰ دولت شوروی وی را به عنوان مترجم به افغانستان فرستاد. او در آن‌جا با ترجمه های دقیق تسلط خود را بر دو زبان روسی و فارسی نشان داد. او با بسیاری از نویسندگان و شعرا آشنا شد، و دفتر شعر صدای پای واژهها را در ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸ در کابل منتشر کرد. ختلانی سپس به دوشنبه بازگشت و بار دیگر به مسکو رفت.


پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و درگرفتن جنگ داخلی تاجیکستان، ختلانی در مسکو به عنوان خبرنگار بخش فارسی رادیو بی بی سی گزارش و خبرهایی از رویدادهای تاجیکستان تهیه میکرد. او در اواسط دهه ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۰ از همکاری با بی بی سی کناره گیری کرد و اندکی بعد به عنوان خبرنگار بخش تاجیکی رادیو آزادی در مسکو به کارش ادامه داد. ختلانی در شهریور ۱۳۷۹/ سپتامبر ۲۰۰۰ در مسکو ترور شد.
[۳] رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۱، تهران ۱۳۸۳ش.
[۴] رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴، تهران ۱۳۸۳ش.



ختلانی، گل رخسار و ضیاءعبداللّه جزو نسلِ پنجم شاعران معاصر تاجیک به شمار میآیند که پرتلاش، نوگرا و صاحبِ نام و اعتبارند.
[۵] علیرضا قزوه، «نسلها و جریانهای شعری در شعر معاصر تاجیکستان»، ج۱، ص۶۲.

ختلانی در تاجیکستان شاعری نوگرا و روزنامه نگاری روشنفکر شناخته شده است. او در بیداری مردم تاجیک و نهضت آزادیخواهی آنان سهم ویژهای دارد. دفترهای شعر وی نزد خوانندگان تاجیک جایگاه خاصی دارد.
[۶] رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
[۷] رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
ختلانی هم در شعر آزاد و هم در قالبهای قدمایی خصوصآ غزل توانا بود و به سببِ بهره مندی از نگاه و زبانی نو از بسیاری از شاعران تاجیک معاصرش برتر است.
[۸] فهیمه غنی نژاد، «بی مرز تا شعر آن سوی رود»، ج۱، ص۱۸.
در شعر وی دلبستگی به میهن، آزادی خواهی و اتحاد مردم سرزمینش جایگاه خاصی دارد.
[۹] رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴ـ۱۷۰، تهران ۱۳۸۳ش.



دفترهای شعر وی عبارتاند از: پرواز «دوشنبه ۱۳۶۰ش/ ۱۹۸۱»، شکوفه ها «دوشنبه ۱۳۶۲ش/ ۱۹۸۳»، و صدای پای واژهها «کابل ۱۳۶۷ش/ ۱۹۸۸».


(۱)فهيمه غنى نژاد، «بىمرز تا شعر آن سوى رود»، شوكران، ش ۵ و ۶ (دى ـ فروردين ۱۳۸۲)؛
(۲) عليرضا قزوه، «نسلها و جريانهاى شعرى در شعر معاصر تاجيكستان»، شعر، سال ۶ (بهار ۱۳۷۷)؛
(۳) رحيم مسلمانيان قباديانى، ستارههاى پامير: آشنايى با تنى چند از اديبان معاصر تاجيك، تهران ۱۳۸۳ش؛
(۴) رحيم مسلمانيان قباديانى، «سخنوران امروز تاجيك: اسكندر ختلانى»، جهان كتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهريور ۱۳۷۸ش؛


۱. رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
۲. رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
۳. رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۱، تهران ۱۳۸۳ش.
۴. رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴، تهران ۱۳۸۳ش.
۵. علیرضا قزوه، «نسلها و جریانهای شعری در شعر معاصر تاجیکستان»، ج۱، ص۶۲.
۶. رحیم مسلمانیان قبادیانی، «سخنوران امروز تاجیک: اسکندر ختلانی»، ج۱، ص۲۲، جهان کتاب، سال ۴، ش ۱۳ و ۱۴ شهریور ۱۳۷۸ش.
۷. رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۲، تهران ۱۳۸۳ش.
۸. فهیمه غنی نژاد، «بی مرز تا شعر آن سوی رود»، ج۱، ص۱۸.
۹. رحیم مسلمانیان قبادیانی، ستارههای پامیر: آشنایی با تنی چند از ادیبان معاصر تاجیک، ج۱، ص۱۶۴ـ۱۷۰، تهران ۱۳۸۳ش.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «اسکندر ختلانی»، شماره۶۹۱۷.    



جعبه ابزار