اشتراک (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشترک بودن یک لفظ برای معانی متعدد؛ از
اسباب اجمال را اشتراک گویند.
اشتراک لفظ در معانی متعدد، یکی از عوامل لفظی
تشابه در الفاظ مفرد، و به این معنا است که
استعمال یک لفظ در معانی متعدد، باعث تشابه در
آیات می‌شود؛ مانند:
۱. (واللیل اذا عسعس)
که
آیه «عسعس» برای «اقبال» و «ادبار»
وضع شده است.
۲. (ثلاثة قروء)
که «قرء» هم برای
حیض و هم برای
طهر وضع شده است.
۳. (او یعفو الذی بیده عقدة النکاح)
که احتمال هر یک از دو معنای
زوج و ولی در (الذی بیده) می‌رود.
۴. (فراغ علیهم ضربا بالیمین)
که لفظ «یمین» میان سه معنای «
دست راست »، «
قوت و شدت » و «
سوگند » مشترک است.
به این ترتیب، ممکن است مقصود از آیه شریفه یکی از سه معنای ذیل باشد:
الف)
حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را با دست راست در هم کوبید؛
ب) حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را با قدرت و قوت در هم کوبید؛
ج) حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را به دلیل سوگندی که قبلا خورده بود در هم کوبید.
همچنین در الفاظی چون «
ید » و «
عین » احتمال چند معنا وجود دارد.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اشتراک».
