اصحاب عقبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اين عنوان يادآور منافقانی است که
سوءقصد به جان
پیامبر (ص) داشتندو گویای دو رخداد مهم در
تاريخ اسلام است كه در دو
مكان مشهور به
عقبه به وقوع پيوست.
عقبه در
لغت به معناى
راه دشوار در
كوه است
كه در
فارسى به
گردنه و
گريوه موسوم است.
دو
مکان در تاریخ اسلام به عقبه
شهرت داشتند یکی درعقبه
منا(در راه منا به
مکه)که در آنجا
بیعت گروهی از اهل
يثرب در سالهاى دوازدهم و سيزدهم
بعثت با
پيامبر(ص) که
تعبير از
پيمان آنان به
بيعت عقبه شهرت بيشترى داردكه برخى
منابع از ايشان با عنوان اصحاب عقبه ياد كرده‌اند
وديگرى
سوء قصد نا
فرجام به جان پيامبر(ص)است كه در عقبه‌اى واقع در مسير
تبوك به
مدينه صورت‌گرفت.
اصحاب عقبه كسانى بودند كه در بازگشت رسول‌خدا از
غزوه تبوك در سال نهم هجرى، تصميم داشتند شب هنگام،
شتر آن حضرت را بِرَمانند و از گردنه‌اى خطرناك پرتاب كنند; امّا قبل از عملى ساختن نقشه خود، پيامبر(ص)از توطئه آنها آگاه شد و به
حذيفة‌بن‌يمان كه از پشت سر،
شتر آن حضرت را مى‌راند فرمود تا ايشان را دور كرده به آنها بگويد كه اگر كنار نروند پيامبر(ص)آنان را با‌نامهاى پدران و
قبيله‌هايشان صدا خواهد زد. منافقان كه از نقشه خود طرفى نبسته بودند با‌اقدام حذيفه گريخته و خود را در ميان سپاه پنهان ساختند. روايت شده كه حذيفه گفته است: من نام ايشان و نامهاى پدران و قبيله‌هاى آنان را مى‌دانم.
بنا به گزارش واقدى افزون بر حذيفه، پيامبر(ص)
عمار را نيز از نام آنها آگاه ساخته‌بود.
۱.برخى از مفسران تنها جمله «...و هَمّوا بِما‌لَم‌يَنالوا...»
را درباره اقدام اصحاب عقبه ذكر كرده‌اند
، هرچند قولى ديگر تمام اين
آيه را در شأن آنها دانسته و آورده‌اند كه چون ايشان از آگاهى پيامبر(ص) نسبت به سوء قصدشان با خبر شدند
سوگند ياد كردند كه چنين تصميمى نداشته‌اند. در اين‌باره آيه «يَحلِفونَ بِاللّهِ ما قالوا و لَقَد قالوا كَلِمَةَ الكُفرِ وكَفَروا بَعدَ اِسلـمِهِم و هَمّوا بِما لَم يَنالوا ... = به خدا
سوگند ياد مى‌كنند كه(در غياب پيامبر، سخنان نادرست)نگفته‌اند، در‌حالى كه قطعاً سخنان كفرآميز گفته‌اند و پس از
اسلام آوردنشان
كافر شدند و تصميم به‌كارى خطر ناك گرفتند كه به آن نرسيدند» نازل شد و نيت آنان را آشكار كرد.
۲.
طبرسى ماجراى اصحاب عقبه رادر ذيل
آيات سوره توبه نیز آورده.
«يَحذَرُ المُنـفِقونَ اَن تُنَزَّلَ عَلَيهِم سورَةٌ تُنَبِّئُهُم بِما فى قُلوبِهِم...= منافقان مى‌ترسند از اينكه سوره‌اى بر <(عليه)آنان فرود آيد كه آنها را به‌آنچه در دلهايشان دارند آگاه سازد...»و [[نزول]] اين آيات را به نقلى در اين‌باره دانسته‌است.
۳. از
امام رضا(ع) روايت شده كه مراد از «...اِنَّمَا‌استَزَلَّهُمُ الشَّيطـنُ بِبَعضِ ما كَسَبوا...= همانا
شيطان آنان را به سبب برخى از آنچه كرده‌بودند بلغزانيد»
اصحاب عقبه هستند.
گزارشها در تعداد اصحاب عقبه، همسانى ندارد. شمار آنان را از ۱۲ تا ۱۵ تن برشمرده‌اند.
از
امام باقر(ع) نقل شده كه شمار آنها ۱۲ تن، ۸تن از
قريش و ۴ تن از ساير
عرب بوده‌است .
شيخ صدوق بر اساس روايتى ۱۲ تن از آنان را از
بنى‌اميه و ۵ تن را از ساير مردم دانسته است.
دانشنامه موضوعی قران
