اصل حکمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اصل حکمی اصل جاری در حکم قضیّه، مقابل اصل موضوعی و اصطلاحی اصولی است که در بخش اصول عملی از آن سخن رفته است.

---

به اصولی که در حکم قضیّه جاری شده و حکم شرعی را اثبات و یا نفی می‌کنند اصل حکمی گویند، در مقابل اصولی که موضوع حکمی را اثبات و یا نفی می‌کنند.

---

اصولی که در احکام جاری می‌شوند، بسیارند مانند اصل طهارت، اصل اباحه و حلیّت، اصل برائت و استصحاب ( اصل). برای مثال، اگر در طهارت آبی که به حدّ کر نرسیده و حالت سابقۀ آن نیز معلوم نیست شک کنیم، اصل طهارت که اصل حکمی است جاری و طهارت آب ثابت می‌شود، ولی اگر حالت سابقۀ آن نجاست بوده، استصحاب نجاست جاری و نجاست آب مشکوک ثابت می‌گردد. یا اگر در حلیّت آب میوه شک شود، با جریان اصل اباحه، حلیّت آن ثابت می‌شود.

---

در صورتی که قضیّه‌ای مجرای دو اصل حکمی و موضوعی واقع شود، تقدّم با اصل موضوعی است، مانند تقدّم استصحاب کریّت آب بر استصحاب‌ نجاست چیزی که با آن آب، شسته شده است( اصل موضوعی).

---