الرسائل الجدیدة و الفرائد الحدیثة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الرسائل الجدیدة و الفرائد الحدیثة»، نوشته مرحوم آیة الله، علی
مشکینی اردبیلی، شرحی است بر کتاب گران سنگ «
فرائد الاصول» شیخ اعظم
مرتضی انصاری که با قلمی روان و بیانی شیوا به رشته تحریر درآمده است. این کتاب، به
زبان عربی بوده و در
قطع رحلی و در یک جلد به چاپ رسیده است.
با توجه به اینکه کتاب «الرسائل الجدیدة و الفرائد الحدیثة»، شرح کتاب «رسائل» مرحوم شیخ انصاری است، ازاین رو ترتیب مباحث آن، همانند ترتیب مباحث کتاب «فرائد الاصول» است. روش نویسنده نیز بدین صورت است که در ابتدا، عبارت متن کتاب «فرائد الاصول» را بیان نموده و سپس در ذیل آن، توضیحات خود را مرقوم می‌دارد.
آیة الله، علی مشکینی اردبیلی، در بیان معنی «
مکلف»، در عبارت مرحوم شیخ انصاری: «فاعلم ان المکلف اذا التفت..»،
می‌نویسند:
مراد از مکلف هر فرد بالغ عاقلی است که
قلم تکلیف بر وی نهاده شده، نه خصوص آن کسی که تکلیف بر او
منجز شده است و با این تعریف، شخص
مجنون و بچه غیر
بالغ از تعریف خارج می‌شوند.
و «
شک »، در عبارت شیخ، شامل ظن غیر معتبر و خود شک است.
سپس ایشان، در بیان واژه «
اصول »، این گونه توضیح می‌دهد: اصول، عبارت است از احکامی که در موضوع شک و عدم
علم ، جعل شده است؛ حال اگر مورد استعمال آنها باب الفاظ باشد، به آنها
اصول لفظیه گفته می‌شود، مانند
اصالة الحقیقة در هنگام شک در اراده معنای مجازی و چنانچه مورد استعمال آنها مرحله عمل باشد، به آنها اصول عملیه اطلاق می‌شود، مانند «
اصالة البرائة» در هنگام شک در
تکلیف .
سپس ایشان می‌افزایند: تقسیم
اصول عملیه ، به چهار دسته، عقلی نیست، بلکه استقرایی مستفاد از ادله است و الا این امکان وجود دارد که در تمام موارد، اصل
برائت یا احتیاط جاری شود.
نویسنده، در بخشی دیگری از این بحث، به بیان معنی شک در تکلیف پرداخته و می‌نویسد:
مراد از
شک در تکلیف ، شک در نوع تکلیف است، مانند
شک در وجوب و
حرمت ، نه شک در جنس تکلیف، مانند الزام مشترک بین آن دو؛ بنابراین، در صورت شک در نوع تکلیف،
اصل برائت جاری می‌شود، خواه جنس تکلیف نیز مجهول باشد (مانند شک در
حرمت عصیر عنبی) و خواه اینکه جنس تکلیف معلوم باشد (مانند وجود
علم اجمالی به
حرمت نماز جمعه و وجوب آن). ..
آنچه بیان شد نمونه‌هایی بود از کار شارح. ایشان، بقیه مطالب را با همین شیوه شرح داده‌اند.
نرم افزار جامع اصول الفقه،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
