امامت ابراهیم (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

این آیه اشاره به اعطای مقام امامت به حضرت ابراهیم علیه‌السّلام توسط خدا دارد.

---

امامت ابراهیم علیه‌السّلام برای تمام مردم از سوی خداوند پس از توفیق او در امتحان الهی بود:
واذ ابتلی ابرهیم ربه بکلمـت فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما...
(به خاطر آوريد) هنگامى كه خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده اين آزمايش‌ها بر آمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پيشواى مردم قرار دادم!»
اين آيه شريفه اشاره دارد به اينكه خداى تعالى مقام امامت را باو داد و اين واقعه در اواخر عمر ابراهيم علیه‌السّلام اتفاق افتاده، در دوران پيريش و بعد از تولد اسماعيل و اسحاق علیه‌السّلام و بعد از آنكه اسماعيل و مادرش را از سرزمين فلسطين به سرزمين مكه منتقل كرد، هم چنان كه بعضى از مفسرين نيز متوجه اين نكته شده‌اند.
دليل بر آن اين است كه بعد از جمله: (إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً) از آن جناب حكايت فرموده كه گفت: (وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي، پروردگارا امامت را در ذريه‌ام نيز قرار بده) و اگر داستان امامت قبل از بشارت ملائكه به تولد اسماعيل و اسحاق بود، ابراهيم علیه‌السّلام علمى و حتى مظنه‌اى به اينكه صاحب ذريه مي‌شود نمي‌داشت.
در آيه مورد بحث نخست مى‌گويد: بخاطر بياوريد هنگامى را كه خداوند ابراهيم را با وسائل گوناگون آزمود و او از عهده آزمايش به خوبى بر آمد.
آرى اين آيه از مهمترين فرازهاى زندگى ابراهيم علیه‌السّلام يعنى آزمايش‌هاى بزرگ او و پيروزيش در صحنه آزمايش‌ها سخن مى‌گويد، آزمايش‌هايى كه عظمت مقام و شخصيت ابراهيم را كاملا مشخص ساخت، و ارزش وجود او را آشكار كرد.
هنگامى كه از عهده اين آزمايش‌ها بر آمد، خداوند مى‌بايد جايزه‌اى به او بدهد فرمود: من تو را امام و رهبر و پيشواى مردم قرار دادم.

---

ابراهیم، پیشوایی هدایت گر به فرمان خداوند بود:
قلنا یـنار کونی بردا وسلـما علی ابرهیم.. (سرانجام او را به آتش افكندند ولى ما) گفتيم: «اى آتش! بر ابراهيم سرد و سالم باش!»
وجعلنـهم ائمة یهدون بامرنا... و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما، (مردم را) هدايت مى‌كردند
ظاهر آيه به طورى كه آيات راجعه به امامت ذريه ابراهيم هم دلالت دارد، اين است كه ضمير در "جعلناهم" به ابراهيم و اسحاق و يعقوب برگردد.
و ظاهر جمله" يَهْدُونَ بِأَمْرِنا" اين است كه هدايت به امر، جارى مجراى مفسر معناى امامت است.
و اما آنچه در خصوص اين مقام خاطر نشان مى‌كنيم، اين است كه اين هدايت كه خدا آن را از شؤون امامت قرار داده، هدايت به معناى راهنمايى نيست، چون مى‌دانيم كه خداى تعالى ابراهيم را وقتى امام قرار داد كه سال‌ها داراى منصب نبوت بود، و معلوم است كه نبوت منفك از منصب هدايت به معناى راهنمايى نيست، پس هدايتى كه منصب امام است معنايى نمى‌تواند غير از رساندن به مقصد داشته باشد، و اين معنا يك نوع تصرف تكوينى در نفوس است، كه با آن تصرف راه را براى بردن دل‌ها به سوى كمال، و انتقال دادن آنها از موقفى به موقفى بالاتر،هموار مى‌سازد.

---