• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

انشاء

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ایجاد یا ابراز معنا، مقابل اخبار را اِنشاء می‌گویندواز آن در باب تجارت بحث شده است.




مشهور فقها انشاء را به ایجاد معنا با لفظ تعریف کرده‏اند، مانند ایجاد معنای فروختن با لفظ «بِعتُ» و خریدن با لفظ «اِشْتَریتُ»؛ لیکن برخی، آن را ابراز امر نفسانی (معنا) دانسته‏اند.



تفاوت انشاء با اِخبار این است که جمله انشایی، در خارج مابازاء ندارد که با آن تطبیق داده شود. از این رو، به صدق و کذب متّصف نمی‏گردد؛ امّا جمله خبری که در مقام خبر دادن از ثبوت یا نفی چیزی است گاه مطابق با واقع و گاه مخالف با آن است. از این رو، به صدق و کذب متّصف می‏شود.




۳.۱ - انشاء فعلی و قولی


انشاء به لحاظ ابراز آن به انشاء فعلی و قولی تقسیم می‏شود. انشاء فعلی عبارت است از انشاء با دادن و گرفتن و یا هرفعل دیگری که جایگزین قول باشد مثل اشاره لال و یا نوشتن. و انشاء قولی (انشاء لفظی، انشاء به صیغه) عبارت است از انشاء با لفظ و صیغه مخصوص. برای مثال، انشاء تملیک و تملّک در بیع، گاه با تحویل دادن کالا و دریافت بهای آن تحقّق می‏یابد و گاه با صیغه «بِعْتُ» و اِشْتَریتُ».

۳.۲ - انشاء تنجیزی و تعلیقی


انشاء به لحاظ ایجاد یا ابراز متعلّق آن (مُنشأ) به نحو مطلق یا مشروط، به انشاء تنجیزی و تعلیقی تقسیم می‏شود. اول، مانند انشاء ملکیّت کتاب برای شخصی بدون هیچ شرطی، و دوم، مانند انشاء ملکیّت کتاب برای شخصی به شرط آمدن شخصی‏دیگر.
انشاء تنجیزی تأثیر فعلی دارد، بر خلاف انشاء تعلیقی که اثر بالفعل ندارد و تأثیر آن مشروط به تحقّق شرط است.

۳.۳ - انشاء خارجی و قلبی


انشاء به لحاظ مُنشَأ آن، به انشاء خارجی و قلبی (نیّت) (انشاء نفسی، انشاء ضمیری) تقسیم می‏شود. شرط صحّت همه عقود و ایقاعات انشاء خارجی است و انشاء قلبی کفایت نمی‏کند، مگر در نذر و عهد که از برخی، کفایت نیّت قلبی در تحقّق آن دو، نقل شده است.
[۸] حاشیة المکاسب (یزدی) ج۲، ص۱۵۳.




در تمامی عقود و ایقاعات، قصد انشاء معتبر است. در اینکه در قرائت نماز، افزون بر قصد قرائت قرآن، می‏توان در مثل آیه{ الحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمین}قصد انشاء حمد، در آیه{ الرَّحْمـن الرَّحِیم }
قصد انشاء مدح، در آیه{ إیّاکَ نَعْبُد وَ ایّاکَ نَسْتَعین}قصد انشاء خطاب و در آیه{ اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقیم}قصد انشاء طلب هدایت کرد، اختلاف است. بسیاری از فقها آن را جایز دانسته‏اند.
[۹] العروة الوثقی ج۱، ص۶۶۳.



 
۱. مصباح الفقاهة ج۲، ص۵۲.    
۲. جامع المدارک ج۳، ص۷۱.    
۳. تحریر الوسیلة ج۲، ص۴۳۳.    
۴. حاشیة الکتاب المکاسب(اصفهانی)ج۱، ص۲۹۶.    
۵. مصباح الفقاهة ج۳، ص۸۱.    
۶. کتاب البیع(سید مصطفی خمینی)ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.    
۷. حاشیة المکاسب ج۱، ص۶۶.    
۸. حاشیة المکاسب (یزدی) ج۲، ص۱۵۳.
۹. العروة الوثقی ج۱، ص۶۶۳.
۱۰. مستمسک العروة ج۶، ص۲۸۸.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیه السلام ج۱، ص۷۲۷-۷۲۹.    



جعبه ابزار