باجگیران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باجگیران، بخش و شهری در
خراسان می‌باشد.
بخش باجگیران، در شهرستان
قوچان در شمال استان خراسان واقع است. مشتمل بر دهستان دولتخانه است. (سابقاً دهستان‌های اوغاز، پیچرانلو، جیرستان و قوشخانه تابع آن بود). از شمال به جمهوری ترکمنستان، از مشرق به شهرستان
درگز (بخش نوخندان)، از جنوب به شهرستان
قوچان (بخش مرکزی) و از جنوب غربی و مغرب به شهرستان
شیروان محدود است.
در شمال آن رشته کوه‌های کم ارتفاعی قرار دارد. مرتفعترین قله‌های آن
بوزین با ۷۰۵، ۲ متر در کوهستان کُنْجوخُورْ و یاتاغ با ۱۲۰، ۲ متر در کوهستان
آسیازو است.
کوه آغ کمر (مرتفعترین قله ۵۰۰، ۲ متر) و
کوه منفردرضا (مرتفعترین قله ۹۴۰، ۲ متر) در شمال شرقی آن واقع است. اراضی آن با رودهای دایمی میان سو، قرق دره و آسیازو (سرچشمه از کوه‌های آسیازو) و چند رود فصلی و چشمه و چاه عمیق آبیاری می‌شود. رودهای دایمی آن پس از پیوستن به هم با نام
رود شیرین به
رود اترک می‌ریزد.
درختان زبان گنجشک، اُرْس، پسته وحشی و همچنین آنغوره، شاه تره،
کاکوتی،
گل ختمی و
گل گاوزبان در آن یافت می‌شود.
محصولات آن
گندم دیم و تره بار بویژه سیب زمینی است. دامداری نیز دارد و فرآورده‌های دامی آن روغن و
پشم گوسفند است. صنایع دستی باجگیران و قالی بافی با طرح ترکمنی و نقش یعقوب خانی و نیز طرح کردی با نقش‌های خشتی و گلدار است.
در
دوره قاجاریه در ۱۳۱۴ و ۱۳۱۸، باجگیران به صورت باژگیران و باجگیران هم ضبط شده است.
در همین دوره طایفه زیدانلو با ۰۰۰، ۲ شتر کالار از
قوچان به باجگیران حمل می‌کردند و از آن‌جا به عشق آباد می‌بردند
تا از آن‌جا از طریق راه آهن
ماوراء خرزبه روسیه فرستاده شود. خط آهنی که از
کراسنوودسک، واقع در ساحل شرقی
بحرخزر، آغاز می‌شد به
عشق آباد می‌رسید و از عشق آباد از طریق
قوچان (باجگیران) به راه‌های ایران می‌پیوست.
در همان دوره طوایف سیوکانلو و پهلوانلو نیز در آن منطقه زندگی می‌کردند.
اهالی آن پیرو مذهب
شیعه اثنی عشری هستند و به فارسی و کُردی با لهجه
قوچانی سخن می‌گویند. در ۱۳۱۶ ش، طبق قانون تقسیمات کشوری بخش باجگیران در شهرستان
قوچان تشکیل شد و در قانون تقسیمات کشوری ۱۳۶۶ ش همچنان تابع شهرستان
قوچان باقی ماند.
(۱) کلیم الله توحدی، حرکت تاریخی کرد به خراسان در دفاع از استقلال ایران، مشهد، ج ۲، ۱۳۶۴ ش، ج ۳، ۱۳۶۶ ش.
(۲) محمدعلی جمالزاده، گنج شایگان، تهران ۱۳۶۲ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باجگیران»، شماره۸۰.
