باردو
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باردو (قصرالسعید) شهر کوچکی در
تونس در حدود سه کیلومتری شمال غربی
پایتخت است. این
شهرک صنعتی، مانند نام آن که از ۱۲۹۸/۱۸۸۱ پدیدار شده، جدید و نوبنیاد است. جایی که امروزه باردو خوانده می شود، پیش از این زمان، یکی از حومه های شهر تونس و محل
کاخ «بای» تونس بوده است.
انعقاد
قرارداد تحت الحمایگی تونس در این محل موجب شهرت نام آن و احداث شهری در آن شده است.
در
ربیع الثانی ۱۲۹۸/ مارس ۱۸۸۱، برخی از قبایل تونس دست اندازیهایی به آن سوی مرزهای
الجزایر کردند و این جریان، با آنکه امری چندان غیر عادی و غریب نبود، بهانه مناسبی به دست
حکومت فرانسه داد تا به مطامعی که در مقابل
ایتالیا نسبت به تونس داشت جامه عمل بپوشاند.
سپاه ۰۰۰، ۳۰ نفری فرانسه، (و بنا بر برخی منابع ۰۰۰، ۳۶ تنی )، که به درخواست ژول فرّی ۱۲۴۸ ـ ۱۳۱۱/۱۸۳۲ ـ ۱۸۹۳،
نخست وزیر وقت فرانسه، برای سرکوب آن
قبایل اعزام شده بود، در
جمادی الاولی ۱۲۹۸/آوریل ۱۸۸۱
بندر بنزرت تونس را گرفت، و سپاهی دیگر نیز، که از الجزایر گسیل شده بود، شهر تونس را اشغال کرد.
ژنرال برئا، فرمانده اشغالگران فرانسوی، که در تصرف تونس با مقاومت چندانی مواجه نشده بود، در ۱۲ جمادی الا´خره ۱۲۹۸/ ۱۲ مه ۱۸۸۱ بای محمد الصدوق را واداشت تادر کاخ مشهور به قصر السّعید (بعدها «قصر باردو») معاهده ای را با او امضا کند که به «معاهده باردو» شهرت یافت، و گرچه تصریحی به
تحت الحمایگی تونس تصریحی نداشت، عملاً این سرزمین را
تحت الحمایه فرانسه می کرد. به موجب این معاهده، اداره امور خارجی و مالی و دفاعی تونس از آن پس به حکومت فرانسه واگذار شد و یک
ژنرال فرانسوی، در مقام مباشر یا
وزیر مختار حکومت فرانسه و ناظر بر حسن اجرای امور، در تونس مستقر شد.
اعتراضات شدید
عثمانی و
ایتالیا و
انگلیس، به سبب حمایت بیسمارک از فرانسه، راه به جایی نبرد. متعاقباً قیامهایی در میان مسلمانان این سرزمین در اعتراض به استیلای فرانسه، قیامهایی به وقوع پیوست که قیام گروهی از ایشان به رهبری علی بن خلیفه در ۲
شعبان ۱۲۹۸/۳۰ ژوئن ۱۸۸۱ از اهمّ آنها بود.
فرانسه، در ۲ شعبان ۱۳۰۰/۸ ژوئن ۱۸۸۳، معاهده دیگری را بر تونس تحمیل کرد و آن را
تحت الحمایه خود ساخت. معاهده دوم، که برخی آن را با معاهده باردو اشتباه کرده اند، به «
معاهده مَرسی » مشهور است.
معاهده باردو، که اساساً محصول مساعی استعمارگرانه ژول فری بود، در مناسبات فرانسه و ایتالیا تیرگی شدیدی پدید آورد، و بعدها طلیعه سلطه گری فرانسه و سرآغاز توسعه
امپراتوری دوم فرانسه شد.
شهر امروزی باردو، که پیش از عقد معاهده باردو به همان قصرالسّعید معروف بود، در ۱۳۴۰/۱۹۶۱، ۰۰۰، ۱۶ تن؛ در ۱۳۴۵ ش /۱۹۶۶، ۷۱۴، ۴۰ تن؛ و در ۱۰ فروردین ۱۳۶۳/۳۰ مارس ۱۹۸۴، ۶۶۹، ۶۵ تن
جمعیت داشت. «قصرالسّعید»، که در
قرن دوازدهم / هجدهم اقامتگاه «بای »های تونس و در قرن سیزدهم / نوزدهم اقامتگاه تابستانی ایشان بود، از ۱۳۰۶/۱۸۸۸ به نمایشگاهی دائمی بدل شد که حاوی بقایای باارزشی از
آثار باستانی تونس از جمله کاشیهای ابتدایی بازمانده از عهد استیلای رومیهاست. ظاهراً بنای امروزه این قصر متعلق به قرن دوازدهم / هجدهم است.
بعضی از منابع از یک «قصر باردو» در شهر الجزایر نیز نام برده اند که در اویل قرن سیزدهم / نوزدهم کاخ تابستانی «دای » آن شهر بوده و بر تپه ای مشرف بر بندر، در میان باغهایی زیبا، بنا شده بوده است. از این قصر تابستانی به عنوان یکی از برجسته ترین نمونه هایی معماری اوایل قرن سیزدهم / نوزدهم در الجزایر یاد شده است. این معماری حاصل ادغام سنجیده شیوه های
بومی افریقایی و سبکهای اروپایی است.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باردو»، شماره ۱۴۶.
