بررسی روایات درباره امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احادیث و روایاتی که از
اهل بیت (علیهم‌السّلام) به دست ما رسیده، از حیث سند و دلالت، مختلف هستند. برخی از آن‌ها، متواتر و برخی،
مستفیض یا
خبر واحد هستند و از جهتی، برخی، صحیح و برخی دیگر،
حسن به شمار می‌آیند و برخی نیز به دلیل مجهول بودن روای حدیث یا غیر موثق بودن راوی،
ضعیف شمرده می‌شوند.
احادیث مربوط به
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نیز از این قاعده مستثنا نیستند و از دیدگاه
علم حدیث، هر یک از جایگاه جداگانه‌ای برخوردار هستند، ولی با این همه، برخی از مطالب، در بیش تر این احادیث، مشترک هستند و در اکثر احادیث به این مطالب
اشاره شده، به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که این مطالب مشترک اگر چه متواتر لفظی نباشند، متواتر معنوی هستند. بنابراین، بدون کم‌ترین شبهه‌ای، می‌توان به این مطالب
استناد کرد. در این جا تنها به مطالب مشترک اشاره می‌شود و برای هر یک از این مطالب، یک حدیث به عنوان شاهد آورده می‌شود:
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) هم نام
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: قال النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «اسمه کاسمی‌و اسم ابیه کاسم ابنی و هومن ولد بنتی یظهر الله الحق بهم و یخمد الباطل باسیافهم...؛
اسم او، مانند
اسم من است و اسم پدرش، مانند اسم فرزندم است. او، از فرزندان دخترم است.
خداوند، به دست آنان،
حق را آشکار می‌کند و با شمشیرهای آنان،
باطل را فرسوده می‌کند...» .
از اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از فرزندان
امام حسین (علیه‌السّلام) است: قال النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «لاتذهب الدنیا حتّی یقومَ بامر اُمتّی رجل من ولدالحسین یملاها عدلا کما ملئت ظلماً و جوراً;
دنیا به پایان نمی‌رسد، مگر این که مردی از فرزندان حسین (علیه‌السّلام) برای
اصلاح امر امّت من،
قیام کند و جهان را پر از عدل کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده بود».
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) فرزند
امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) است: امام حسن عسکری (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) به نرجس خاتون فرمود: «ستحملین ذکراً و اسمه م ح م د و هو القائم من بعدی؛ به زودی پسری به
دنیا خواهی آورد که اسمش م ح م د است و او بعد از من قائم و امام است».
آن حضرت قبل از ظهور به
غیبت طولانی می‌روند: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «المهدی من ولدی. اسمه اسمی‌و کنیته کنیتی اَشبه الناس بی خَلْقاً و خُلْقاً. تکون له غیبه و...؛
مهدی، از فرزندان من است. اسمش، اسم من و کنیه‌اش، کنیه ی من است. از حیث خلق و خوی و شکل و صورت، شبیه‌ترین مردم به من است. برای او غیبتی است...» .
به هنگام ظهور،
زمین را پر از عدل و داد می‌کند و
حضرت عیسی پشت آن حضرت نماز می‌گذارد: ابن عباس، از رسول خدا نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: «جانشینان و اوصیای من و حجّت‌های خداوند بر خلق، بعد از من، دوازده نفرند. اولشان برادرم و آخرشان فرزندم است.» . گفته شد: «یا رسول الله! برادر تو کیست؟». فرمود: «علی بن ابی طالب.» . گفته شده: «فرزندت کیست؟». فرمود: «مهدی است که جهان را پر از قسط و عدل می‌کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شود. قسم به آن که مرا مبعوث کرد! اگر از دنیا، فقط یک روز بماند، خداوند آن روز را طولانی کند تا این که در آن روز، فرزندم مهدی ظهور کند و روح الله عیسی بن مریم نزول کند و پشت سر او
نماز بگزارد. و زمین به نور پروردگار او روشن شود و حکومتش شرق و غرب را فراگیرد».
البته موارد و مطالب مشترک احادیث مربوط به
امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بیش تر از موارد مذکور است، ولی به دلیل طولانی نشدن به همین‌اندازه
اکتفا می‌شود.
چه مقدار
روایت از اهل بیت (علیه‌السّلام) در مورد امام مهدی (علیه‌السّلام) به دست ما رسیده است؟
اخبار مربوط به
ظهور امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از دید
اهل سنّت، به حدّ
تواتر رسیده و اصل مسلّمی‌به شمار می‌آید و نزد
شیعه نیز این احادیث فراتر از حدّ تواتر است به گونه‌ای که
آیه الله العظمی‌صافی در کتاب
منتخب الاثر می‌نویسد: بر هر کسی که توجّه به تاریخ و احادیث داشته باشد، معلوم است که بشارت‌های نقل شده از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت (علیهم‌السّلام) و اصحاب آن حضرت در مورد ظهور مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) به تواتر رسیده است».
باید گفت، تاکنون استقرای کاملی در مورد تمام احادیث مربوط به امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) صورت نگرفته است، ولی در این مورد می‌توان به کتاب‌هایی اشاره کرد که سعی کرده‌اند بخشی از احادیث مربوط به آن حضرت را گردآورند:
۱- مرحوم شیخ الطائفه،
محمّد طوسی در کتاب الغیبه بخش مهمّی از احادیث مربوط به امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را گردآورده است.
۲- مرحوم نعمانی نیز در
کتاب الغیبه بخشی از این احادیث را نقل کرده است.
۳-
علامه مجلسی، جلدهای پنجاه و یکم و پنجاه و دوم و پنجاه و سوم کتاب
بحارالانوار را به تاریخ امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)
اختصاص داده است.
۴- از علمای معاصر نیز آیه الله العظمی صافی گلپایگانی در کتاب منتخب الاثر احادیث مربوط به امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) را گردآورده است. ایشان، مجموع احادیث مربوط به آن حضرت را که در کتابهای مختلف و معتبر اهل سنّت و شیعه ذکر شده، حدود شش هزار و سیصد و سی و هشت روایت می‌داند و در کتاب مذکور، با حذف احادیث مکرر نهصد و بیست و نه حدیث را نقل کرده‌اند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بررسی روایات درباره امام زمان»، تاریخ بازیابی ۹۵/۳/۲۹.
