بررسی روایت اشبه الناس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام حسین، علی‌اکبر،
اخلاق،
پیامبر اکرم.
پرسش: منظور از عبارت «اشبه الناس خَلقا و خُلقا و منطقا برسولک...» درباره‌ی علی‌اکبر چیست؟
پاسخ: امام حسین (علیه‌السّلام) شش فرزند داشتند که بزرگترین آنها "علی" ملقب به "اکبر" بود. وی در
کربلا نخستین فرد از
بنی‌هاشم بودند که به میدان رفته و به شهادت رسیدند. امام حسین (علیه‌السّلام) هنگام وداع با وی رو به آسمان کرده و فرمود: «اَللّهُمَّ اشْهَدْ عَلی هؤُلاءِ الْقَوْمِ فَقَدْ بَرَزَ اِلَیْهِمْ غُلامٌ اَشْبَهُ النّاسِ خَلْقاً وَ خُلْقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِکَ کُنّا اِذَا اشْتَقْنا اِلی نَبِیِّکَ نَظَرْنا اِلی وَجْهِهِ؛ خداوندا! تو بر این قوم گواه باش، جوانی به مصاف آنان می‌رود که از نظر خلقت و خُلق و خُوی و سخن گفتن شبیه‌ترین مردم به رسول توست، ما هرگاه مشتاق دیدار پیامبر تو می‌شدیم به سیمای این جوان می‌نگریستیم.» این جمله امام حسین (علیه‌السّلام) سه شباهت علی‌اکبر به پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) را بیان می‌نماید؛ شباهت اخلاقی، شباهت ظاهری و شباهت از نظر منطق (نطق و گفتار).
امام حسین (علیه‌السّلام) شش فرزند داشت یکی از آنها علی بود که در کربلا شهید شد، نام مادر علی
لیلی دختر
ابی مرّه بن
عروة بن مسعود ثقفی بوده است.
او در اوائل خلافت
عثمان بن عفان متولد گردید از جدش
علی (علیه‌السّلام) حدیث نقل کرده است ولی
شیخ مفید اظهار داشته او پس از شهادت جدش علی متولد شده (۴۲ هـ) ابوالفرج گفته است
معاویه روزی پرسید سزاوارترین مردم به
خلافت چه کسی می‌باشد گفتند تو، گفت نه سزاوارترین مردم بر خلافت
علی بن الحسین است.... .
کنیه‌اش ابوالحسن و ملقب به اکبر می‌باشد، چون بزرگترین فرزند امام حسین (علیه‌السّلام) بود لذا به این
لقب، ملقب شده است.
بنابر نقل برخی از مورخان و محققان پس از شهادت اصحاب امام حسین علی‌اکبر نخستین کسی بود که از بنی‌هاشم به میدان جنگ رفت و به
شهادت رسید.
او با دیدن تنهایی پدر، برای اجازه از پدر سوار بر اسب به حضورش رسید و از آن حضرت اجازه خواست و امام حسین (علیه‌السّلام) او را بدرقه کرد و در حین بدرقه در حالیکه زیباترین و نیکوخوترین مردم را با چشمان اشک‌بار به میدان جنگ می‌فرستاد چنین فرمود: «خدایا گواه باش که جوانی به مبارزه ایشان می‌فرستم که از همه‌ی مردم اخلاق و اندام و گفتارش به رسول خدا شبیه‌تر است ما هر وقت شوق دیدار پیامبرت را داشتیم به او می‌نگریستیم.....»
جمله «.... اشبه الناس خَلقاً و خُلقاً و منطقاً برسولک....» یعنی شبیه‌ترین مردم از نظر رفتار و خلق و خوی و از نظر گفتار به پیامبرت، این جمله امام حسین (علیه‌السّلام) سه شباهت علی‌اکبر به پیامبر را بیان می‌نماید.
شباهت اخلاقی آنچه از این روایت استفاده می‌شود این است که حضرت علی‌اکبر اخلاقی بسیار نیکو و پسندیده داشت و در این نیک‌خُلقی به پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) که قرآن
خُلق آن حضرت را تحسین می‌نماید، شباهت داشت، حُسن اخلاق پیامبر مورد اعجاب و حیرت
قرآن کریم می‌باشد چنانکه می‌فرماید: «
انک لعلی خلق عظیم.... »
و بر اثر همین
حُسن خُلق و نوع برخورد پیامبر با مردم بود که
اسلام با سرعت چشمگیری رونق و گسترش یافت چنانکه قرآن در این‌باره سخن گفته است. با این اوصاف اخلاق علی‌اکبر شباهت کامل به پیامبر داشت که امام حسین (علیه‌السّلام) آن را اظهار می‌نماید.
شباهت دیگری که مورد توجه امام بوده است شباهت ظاهری و جسمانی است که با عبارت «خَلقاً» در روایت مطرح شده بنابر اظهار امام، حضرت علی‌اکبر از نظر قیافه و شمایل به پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) شباهت کامل داشته است، این شباهت نیز در بین
اصحاب پیامبر که آن جناب را دیده بودند معروفیت داشت و تمام بنی‌هاشم و اصحاب پیامبر که یاد پیامبر می‌افتادند به زیارت علی‌اکبر می‌رفتند چنانکه از عبارت حدیث امام حسین این مطلب روشن می‌شود.
اما شباهت علی‌اکبر (علیه‌السّلام) به پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از نظر منطق، شباهت در نطق و گفتار است، چنانکه می‌دانید پیامبر اکرم بیانی بسیار زیبا و فصیح داشت و بسیار روشن و واضح سخن می‌گفت، خوش‌بیان، خوش‌لحن و خوش‌صدا بود. لذا از این حیث، حضرت علی‌اکبر در این خصوصیات از جدش رسول خدا
ارث برده بود و کاملاً شبیه آن حضرت سخن می‌گفت.
۱. مقرم، زندگانی حضرت علی‌اکبر.
۲. سماوی، حماسه سازان کربلا.
۳. دکتر جعفر شهیدی، زندگانی امام حسین.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "منظور از عبارت «اشبه الناس خَلقا و خُلقا و منطقا بر سولک...» درباره ی علی اکبر چیست؟"، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۷/۱۹.
