بل اضرابیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بل اضرابیه
لفظ مفید تصحیح
کلام قبل یا
تأکید یا حصر کلام بعد هست.
" بل اضرابیه " که از
ادات حصر و
استثنا است، در سه مورد بکار مى رود.
گاهى "
بل " در کلام مى آید تا
دلالت نماید که " مضرب عنه " ـ
اسم قبل از بل ـ مقصود نبوده بلکه از روى
غفلت یا اشتباه آورده شده است ؛ براى مثال، شخص به جاى این که بگوید : " جائنى زید "، از روى غفلت یا
سبق لسان مى گوید: " جائنى عمرو "، سپس با کلمه " بل " آن را تصحیح کرده و مى گوید: " بل زید " ؛ این قسم،
مفید حصر نیست.
گاهى " بل " در کلام به منظور
تأکید مى آید ؛ به این بیان که آوردن " مضرب عنه " به منظور مقدمه چینى براى آوردن "مضرب الیه " است، مانند: " محمد ( ص ) نبى بل رسول " ؛ این قسم از " بل " هم مفید حصر نیست.
گاهى " بل " براى
ردع و
ابطال کلمه یا
جمله قبل از خود، به کار مى رود، مثل آیه: " ام یقولون به جِنّة بل جائهم بالحق " ؛ این قسم، مفید حصر است.
آخوندخراسانى، محمدکاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۴۹.
مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۱۲۸-۱۲۹.
مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج۲، ص۷۷-۷۸.
سبحانی، جعفر، الموجز فى اصول الفقه، ص۱۷۴.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
